De idee dat je als Nederlander het recht hebt om je overal in het land te mogen vestigen verdwijnt uit beeld. De woningnood brengt steeds meer gemeenten ertoe voorrangsregels in te voeren, niet alleen voor de spreekwoordelijke onderwijzer en verpleegkundige, maar gewoon: eigen inwoners eerst. Die trend was er al in de sociale huursector en inmiddels ook in de koopsector. Minister Ollongren wil het nu met een nieuw wetsvoorstel ook juridisch makkelijker maken 'sociale koopwoningen' te reserveren voor eigen inwoners.

Het beeld is ronduit deprimerend. De dolgedraaide woningmarkt zorgt voor een steeds groter wordende tweedeling in de samenleving. In gebieden waar woningen nog betaalbaar waren, schieten de prijzen ook zodanig omhoog dat de immer opgevoerde onderwijzer, verpleger en politiemens hun woonwensen ook daar per kwartaal omlaag moeten bijstellen. Voorspelling voor 2021: prijsstijgingen van 16 procent in Flevoland, aldus de economen van Rabobank...

Arjen Lubach heeft er al eens op gewezen hoe vaak Mark Rutte de afgelopen jaren een beladen thema 'de hoogste prioriteit' toekende. De verkiezingen zijn achter de rug. Ik ken de uitslag niet op het moment dat ik dit schrijf. Maar er is geen glazen bol nodig om te voorspellen dat het nieuwe kabinet Rutte ook de hoogste prioriteit zal geven aan 'Wonen' dan wel 'Volkshuisvesting' - terminologie afhankelijk van de coalitiepartijen die aanschuiven. Alle potentiële coalitiepartijen benoemden immers de wooncrisis in hun verkiezingsprogramma's.

Het oer-Hollandse hofje mag zich in een hernieuwde populariteit verheugen. Of liever: het concépt van het hofje. En dat is: een woonvorm waarbij een groep - al dan niet gelijkgestemde - ouderen zelfstandig woont maar wel een woongemeenschap vormt. Overal in het land zijn er initiatieven op dit vlak. Bij het inmiddels al beroemde Knarrenhof - met een knipoog naar de krasse knarren van Koot en Bie - lijkt het ontwerp nog enigszins op het klassieke hofje. Maar er zijn allerlei ontwerpvarianten, zoals de Akropolis-woontoren op het Amsterdamse Zeeburgereiland.

Het bouwen en renoveren van woningen wordt er niet simpeler op. Naast alle bouwkundige, brandveiligheids- en milieueisen moeten we nu ook energieneutraal, aardgasvrij, klimaatadaptief, natuurinclusief én circulair gaan bouwen. Voelt u al wat lichte irritatie opborrelen? Lees dan toch nog even door. Achter meer hergebruik schuilt namelijk een moeilijk te negeren logica. Het gaat in de bouw om enorme hoeveelheden grondstoffen. Dat sommige daarvan schaars en duurder worden, ligt voor de hand.

Met gepaste trots kan ik u hierbij het honderdste nummer van NUL20 aanbieden. En met enige schroom moet ik toegeven dat ik ook al die honderd nummers lang dit redactioneel commentaar schrijf. Dat had ik natuurlijk niet aan zien komen toen we in 2002 met het blad begonnen. Format ontwikkelen, de uitgeversactiviteiten eromheen opzetten en het blad tot wasdom laten komen. Een jaar of drie, dat was de periode die ik zo'n beetje voor ogen had bij de start. Het is wat anders gelopen. En met veel plezier. En met dank aan de partners die al die jaren NUL20 mogelijk hebben gemaakt.

Het zijn terugkerende onderwerpen in NUL20: de overspannen woningmarkt en de belabberde positie van woonstarters in de regio Amsterdam; én de vele maatregelen om er iets aan te doen. Zonder al die inspanningen zou het er ongetwijfeld een stuk beroerder voorstaan. Maar tegen mondiale macro-economische trends is het moeilijk opboksen. Zo ligt de gemiddelde WOZ-waarde van Amsterdamse woningen in 2018 de helft hoger dan in 2014 en wacht een starter gemiddeld 11 jaar op zijn eerste sociale huurwoning.

De belabberde positie van woonstarters in de regio Amsterdam krijgt in nummer 98 van NUL20 veel aandacht. Er is in en rond de hoofdstad een grote mismatch tussen vraag en aanbod. Woningen zijn daardoor in schrikbarend tempo duurder geworden. De gemiddelde WOZ-waarde van Amsterdamse woningen ligt in 2018 48 procent hoger dan in 2014.

Nog altijd komen delegaties uit Korea, Taiwan en Groot-Brittannië op bezoek om het wonder van de Nederlandse volkshuisvesting te aanschouwen. Maar de glans raakt er wel een beetje af. Neem de wachttijden. Woningzoekenden in de regio Amsterdam moeten al zo'n elf jaar inschrijfduur opbouwen om kans te maken op een woning.

In dit nummer een uitgebreid dossier over de relatie tussen gezondheid en wonen c.q. ruimtelijke ordening. We hebben in de loop der jaren - als daar een actuele aanleiding voor was - aandacht besteedt aan vieze lucht, vervuilde grond, geluidsoverlast of schimmelwoningen. Maar een heel thema? Dat is voor het eerst.

Minister Kajsa Ollongren steekt - als onderdeel van de Nationale Woonagenda - 38 miljoen euro in een potje voor moeilijke woninglocaties. Dat klinkt als een fooi in vergelijking met de miljarden die de rijksoverheid eens in de stedelijke vernieuwing en de Vinex-locaties stak. Maar het goede nieuws is dat we weer een minister hebben die de verantwoordelijkheid voor de 'volkshuisvesting' niet meer volledig afschuift naar lagere overheden en de markt.

Amsterdam (WiA). Politici en belangengroepen zien er altijd al reikhalzend naar uit. Manifesteren zich trends waarmee de eigen visie kan worden onderbouwd en nog stelliger uitgedragen? Geven de resultaten een extra argument om te pleiten voor meer dan wel minder sociale huurwoningen, middeldure huurwoningen of koopwoningen?