Het heeft verbazend lang geduurd, maar de nieuwe woningnood is eindelijk een kwestie van 'nationaal belang' geworden. 'Woningnood' vinden velen nog altijd een te zwaar aangezette term; relatief weinig Nederlanders slapen immers onder een brug. Maar het aantal geregistreerde daklozen is de afgelopen tien jaar wel verdubbeld, steeds minder werkenden kunnen zich een eigen huis veroorloven en de wachttijden voor een sociale huurwoning blijven oplopen.
Vraag en aanbod zijn kortom volledig uit balans; het officiële woningtekort is nu 330.000. En volgens prognoses gaat dat nog sterk oplopen. Dus woningnood? Jazeker.

Waar het is misgegaan? Zoals altijd is een kluwen van factoren aan te wijzen - waaronder stijgende bouwprijzen, extramuralisering, knellende regelgeving, stapeling van bouweisen, gebrek aan makkelijke bouwlocaties en veel te lage prognoses over de bevolkingsgroei. Daarnaast heeft het landelijke beleid het laatste decennium - of liever het gebrek daaraan - een zeer ongunstige rol gespeeld. De stringente bezuinigingen van het kabinet Rutte-Samsom verergerden de crisis in de hele bouwkolom. Een veeg teken was eerder al de opheffing van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu in 2010. Vervolgens ging in 2012 Stef Blok als 'minister zonder portefeuille' Wonen erbij doen. Die voerde voortvarend de neoliberale bezuinigingsagenda van het kabinet Rutte-Samsom uit met als kern meer marktwerking en decentralisatie. Ruimtelijke ordening werd een vies woord, subsidies zoals de ISV-gelden werden geschrapt, woningcorporaties gingen een belasting op sociale huurwoningen betalen. Nederland was af, klonk het vanuit Den Haag. In de 'Blok-doctrine' kon 'de markt' voortaan wel zorgen voor voldoende woningen. De minister ging er prat op dat hij een heel ministerie liet verdwijnen. Sinds 2017 doet minister Kajsa Ollongren van BZK het Wonen er een beetje bij.

De pendule beweegt weer de andere kant op. De woningproductie is weer een kwestie van nationaal belang, hoorden we op Prinsjesdag. Met de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) presenteert het kabinet zowaar weer een lange termijn visie. Er komt meer regie, meer overheidsinterventie, meer geld. Eerder zette minister Ollongren al twee investeringsfondsen van 1 miljard voor corporaties en gemeenten op de rails om de woningbouw te stimuleren. En ze stelt capaciteit en deskundigheid beschikbaar om procedures voor gebiedsontwikkeling te versnellen.
Het tij keert, maar kostbare jaren zijn verloren. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil een terugkeer van het ministerie van Volkshuisvesting. Fijn, maar daar hoort wel serieus geld bij - voor bodemsanering, voor de tijdige aanleg van infrastructuur, voor locatieontwikkeling, voor de onrendabele top van ingewikkelde transformatieprojecten. Een extra impuls van 1 miljard euro lijkt fors, maar het kabinet trekt nog altijd jaarlijks meer dan 2 miljard uit de corporatiesector via allerlei heffingen.