Het Wonen 4.0-akkoord, het veelgeprezen plan van een brede coalitie van belanghebbenden, wordt niet zonder m eer omarmd door de Haagse politiek. Zo bleek begin september tijdens het Nationale Verkiezingsdebat van Ymere en de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties in Pakhuis de Zwijger. De VVD staat pal voor behoud van de hypotheekrenteaftrek. PvdA en SP vrezen voor de betaalbaarheid van sociale huurwoningen.
‘Wonen 4.0’ diende als leidraad voor het debat met vertegenwoordigers van VVD, PvdA, SP, D66, CDA en GroenLinks. De ‘voormannen’ van corporatiekoepel Aedes, Woonbond, NVM en Vereniging Eigen Huis betoogden nogmaals dat hun gezamenlijke plan op termijn een einde kan maken aan de problemen op de woningmarkt. Op dit moment ontbreekt het aan doorstroming, maken starters geen kans en is de financiële kloof tussen sociale huurwoning en koopwoning veel te breed. Bovendien lijdt de bouwnijverheid zwaar onder het stilvallen van de bouwproductie. Wonen 4.0 wordt geafficheerd als een 'Akkoord van Wassenaar' voor de woningsector.
Wonen 4.0 biedt een samenhangende aanpak van de vastgelopen huur- en koopwoningmarkt. Het omvat een geleidelijke afbouw van de hypotheekrenteaftrek over een periode van dertig jaar. Verlies aan belastingvoordeel wordt grotendeels gecompenseerd door een lagere inkomenstenbelasting en - voor huishoudens die in de knel komen - een woontoeslag. Verder gaan de huren naar een marktconform niveau, waarbij ook huurders met een hoge huurquote aanspraak kunnen maken op een woontoeslag. Het plan voor integrale hervorming van de woningmarkt moeten volgens de initiatiefnemers in 2015 een start krijgen.
De politiek, zo bleek tijdens het debat, waardeert het dat vier zo verschillende maatschappelijke partijen elkaar hebben gevonden. En elke partij ziet bruikbare elementen in het plan. Maar voor integrale invoering, wat voor de opstellers een voorwaarde is, bestaat op dit moment alleen steun bij D66 en GroenLinks. PvdA en CDA vinden het belangrijk dat eerst de effecten van het plan door het CPB worden doorberekend. En VVD-kamerlid Betty de Boer kon het niet genoeg benadrukken dat bij de VVD de hypotheekrenteaftrek "in goede handen” is.
SP en PvdA maken zich zorgen om de positie van de huurders in dit plan. “Het is volkomen onduidelijk wat Wonen 4.0 voor huurders betekent. Er ligt geen concreet voorstel,” aldus SP-kamerlid Sadet Karabulut. PvdA-kamerlid Jaccques Monasch wantrouwt de houdbaarheid van een hoge woontoeslag. “Als een huurwoning een marktconform tarief krijgt, dan moet aan een individuele huurder misschien wel 800 euro worden overgemaakt. Elke maand weer. Hoe lang kan of wil de overheid dat volhouden?,” vraagt hij zich af.
Elders staan dergelijke systemen onder druk. Zo wil Londen af van torenhoge bijdragen aan individuele huurders. Volgens Aedes-voorzitter Marc Calon zijn er ook landen waar een dergelijk stelsel wel werkt. “Denemarken werkt al zeven jaar zo. Het stelsel staat daar niet ter discussie.”
Is er onder het nieuwe kabinet geen hoop voor de woningmarkt? Toch wel. Elke partij - behalve de VVD - benadrukt dat er nu echt een hervormingsakkoord moet komen dat voor langere tijd duidelijkheid geeft. Monasch: “Een nieuw kabinet maakt een Nationaal Woonakkoord. Het taboe om iets aan de woningmarkt (lees: hypotheekrente, nvdr) te veranderen is verdwenen. Ook bij de VVD. De bouw is bovendien belangrijk om economische groei te realiseren. In dat akkoord zullen elementen uit Wonen 4.0 een plek krijgen.
[Bert Pots]