De consultatieronde op de conceptnovelle van minister Blok heeft een stortvloed aan tegenstrijdige reacties opgeleverd. De hoofdlijnen worden niet meer betwist, de uitwerking daarvan des te meer. Een overzicht.

Veel kanttekeningen bij conceptnovelle

De consultatieronde op de conceptnovelle van minister Blok heeft een stortvloed aan tegenstrijdige reacties opgeleverd. De hoofdlijnen worden niet meer betwist, de uitwerking daarvan des te meer. In het voorstel worden taken en werkgebied van corporaties strak afgebakend, krijgen gemeenten een belangrijker stem en wordt het toezicht verstevigd. Lees hier een bondige samenvatting van de reacties.

WSW: juridische scheiding is onwenselijk

Volgens het WSW komt de minister met een stapeling van maatregelen die grotendeels onnodig zijn om de gestelde doelen te bereiken. Dat levert niet alleen veel bureaucratie op: "Deze stapeling veroorzaakt voor het borgstelsel grote risico’s en leidt naar het zich laat aanzien onvermijdelijk tot beperking van de mogelijkheid om borg te verstrekken." Dat corporaties de mogelijkheid krijgen te kiezen voor een juridische scheiding levert aanvullende risico's op. Het WSW voorspelt dan ook dat het fonds veelal negatief zal oordelen om verzoeken tot juridische scheiding. Tenslotte heeft het Waarborgfonds bezwaren tegen de instelling van een financieel toezichthouder onder verantwoordelijkheid van de minister.

Bouwend Nederland: geef corporaties in krimp- en herstructureringsgebieden meer beleidsruimte

Bouwend Nederland zich vinden in de hoofdlijnen van de novelle. Maar die nieuwe taakafbakening van de corporaties biedt geen soulaas voor krimpgebieden en herstructureringswijken. Daar zullen marktpartijen terughoudend zijn met investeren. De kans op verschraling van het woonaanbod (vooral sociale woningbouw) is daarmee significant. 

CFV: voorkeur voor juridische scheiding corporaties

De commerciële activiteiten van woningcorporaties kunnen beter volledig juridisch gescheiden van sociale woningbouw. Zo schrijft het Centraal Fonds Volkshuisvesting in een reactie op de novelle van minister Blok. Alleen dan is de kans op misbruik van staatssteun gering.

Particuliere verhuurders reageren met onbegrip op uitlatingen Aedes

Vastgoed Belang, de vereniging van particuliere verhuurders, vindt dat woningcorporaties nog altijd bevoordeeld worden ten opzichte van particuliere verhuurders in de commerciële sector. Vastgoed Belang spreekt van een zeer ongelijk speelveld. De vereniging pleit voor een juridische scheiding bij corporaties tussen hun sociale en commerciële tak.

Freek Ossel: "de minister eist een merkwaardige dubbelrol op"

"Wat mij verbaast is dat de minister eerst flexibiliteit belooft en vervolgens tien hordes opwerpt voordat corporaties nog iets mogen doen. Het huidige voorstel levert alleen maar verliezers op. Corporaties kunnen nauwelijks nog gemengde programma's of middeldure huurwoningen bouwen. Ik zou zeggen. Minister, u wilt de aansturing van corporaties meer bij de gemeenten leggen. Heb dan ook vertrouwen in die lokale overheden. De minister eist een merkwaardige dubbelrol op. Hij wil zowel de eindverantwoordelijkheid hebben als de toetsing doen."
(uit nog te publiceren interview in NUL20)

Minister Blok komt afspraken niet na (Marien de Langen, Stadgenoot)

Met een elfvoudig slot op de deur wil hij voorkomen dat woningcorporaties nog gemengde wijken kunnen realiseren op plekken waar de marktsector het laat afweten. Het gevolg zal zijn dat de herstructurering van de meest kwetsbare wijken zal stagneren. 

VNG: Novelle Woningwet slecht voor lokaal woonbeleid

"Corporaties krijgen minder investeringsmogelijkheden en dat gaat ten koste van leefbare woonwijken. Bovendien krijgt de minister te veel invloed op lokaal woonbeleid. In het voorstel staat weliswaar dat een goede samenwerking tussen gemeenten en woningcorporaties belangrijk is en dat de gemeentelijke woonvisie daarbij bepalend is, maar tegelijkertijd worden de mogelijkheden voor gemeenten om samen te werken met corporaties juist ingeperkt."

AFWC: "Gemengd bouwen in achterstandswijken nauwelijks meer mogelijk"

Amsterdamse corporaties stappen uit het middensegment als de voorstellen van minister Blok worden aangenomen, zo verwacht AFWC-directeur Hans van Harten. Minister Blok stelt in de zogeheten conceptnovelle zoveel beperkende voorwaarden dat het voor corporaties zeer onaantrekkelijk wordt om vrije sectorhuurwoningen en betaalbare koopwoningen te bouwen. Gemengd bouwen in achterstandswijken is daardoor nauwelijks meer mogelijk. De AFWC benadrukt in een brief aan Blok dat Amsterdamse corporaties de afgelopen vijftien jaar door verkoop van huurwoningen en de bouw van huur- en koopwoningen voor meer differentiatie hebben gezorgd. “Ook op de Amsterdamse markt is het proces op gang gekomen om een breed gewenst middensegment te vormen. Onze zorg is dat na invoering van de novelle de dynamiek veel kleiner zal worden,” aldus Van Harten.
Zie ook: AFWC: "Corporaties stappen uit het middensegment" (NUL20, 04-03-2014)
Zie ook: Volledige reactie van AFWC op conceptnovelle (28-02-2014)

Woonbond: "Liberalisatie op de grote schaal dreigt"

De Woonbond vindt de scheiding tussen Daeb en Niet-Daeb bijzonder complex. Dat leidt tot aanzienlijke uitvoeringskosten. Bovendien zorgt de scheiding tot perverse prikkels omdat het aantrekkelijk wordt woningen over te hevelen naar de commerciële poot (niet-Daeb). Over die woningen hoeft namelijk geen verhuurdersbelasting te worden betaald. "Wij voorzien dat er grote schaal geliberaliseerd gaat worden. Door het grote aantal woningen met 143 (of meer) punten, ligt het liberalisatiepotentieel in de gereguleerde huursector op 42% (ABF). Wij vinden het onterecht dat huurwoningen die op dit moment nog niet geliberaliseerd zijn in de commerciële (niet-Daeb) tak mogen worden ondergebracht om vervolgens geliberaliseerd te worden. In 2013 werd macro over de hele huursector in 27% van de gevallen dat een huurwoning vrij kwam de huur ervan geharmoniseerd tot boven de aftoppingsgrenzen en in 9% van de gevallen tot boven de liberalisatiegrens. Het gevolg is dat er een tekort dreigt aan betaalbare huurwoningen. De Woonbond stelt voor de liberalisatiegrens te verhogen en corporaties minder ruimte daarboven te laten: "Dat is primair het gebied voor commerciële verhuurders."

Aedes: "Wetsvoorstel maakt investeren in wijken vrijwel onmogelijk"

Als de voorstellen van minister Blok voor een aangepast wetsvoorstel Herziening Woningwet (de concept-novelle) doorgaan, zijn toekomstige investeringen in herstructurering door corporaties in wijken en dorpen vrijwel onmogelijk. In het wetgevingstraject voor een vernieuwd corporatiestelsel is het motto van Aedes steeds geweest: ‘Wat nodig is, moet ook kunnen.’ Daarom pleit Aedes nu voor een brede maatschappelijke reactie op dit wetsvoorstel.

Volkshuisvesting uit balans (Jeroen Frissen en Pieter de Jong, Ymere) 

De novelle zelf bemoeilijkt het behoud van gemengde buurten, laat middeninkomens aan hun lot over en leidt vooral tot veel bureaucratie. Ernstiger is dat de novelle onderdeel uitmaakt van een enkele jaren geleden ingezette beweging die de nadelen van de huidige volkshuisvesting (marktverstoring) zo schadelijk vindt, dat het de verdiensten ervan niet langer wil behouden.

Enneus Heerma zou zich in zijn graf omdraaien (Hugo Priemus, OTB Delft)

"In de Novelle staat op een ontelbaar aantal plaatsen dat een beslissing van de minister vereist is. De Nota-Heerma (1989) stond in het teken van twee duidelijke beleidslijnen: decentralisatie van beleid naar gemeenten en verzelfstandiging van woningcorporaties. De Novelle presenteert een centralistisch en bureaucratisch beleid dat een abrupt einde maakt aan deze beleidslijnen. De administratieve lasten en nalevingskosten zijn aanzienlijk. Enneus Heerma zal zich in zijn graf omkeren.

Zou minister Blok ook de kleur van de stenen willen aangeven (Dick van Ginkel, ConsortGroep)

Als je als minister de woningcorporaties en gemeenten niet wilt vertrouwen, rest slechts om ze alles tot in detail voor te schrijven. Een heilloze weg. (..) Maar het is toch van de gekke dat in een periode waarin het teruggeven van verantwoordelijkheid naar de lokale overheid en de maatschappij centraal staat, er met zoveel dedain gedacht wordt over de lokale kracht en verantwoordelijkheidsbesef?