Afspraken tussen corporaties en gemeenten moeten minder vrijblijvend worden, zo vindt een VNG-adviescommissie onder leiding van Sybilla Dekker, voormalig minister van VROM. In het advies “Gemeenten en corporaties; de vrijblijvendheid voorbij. Wederkerig en verplichtend” stelt zij voor dat gemeenten inzicht moeten kunnen krijgen in de investeringscapaciteit van de corporaties, zodat ze beter weten wat ze van de corporaties mogen verwachten.
Corporaties mogen op hun beurt van gemeenten verwachten dat ze een actuele en goed onderbouwde woonvisie hebben. De commissie stelt dan ook een verplichte gemeentelijke woonvisie voor, die in de Woningwet moet worden opgenomen. De gemeentelijke woonvisie heeft een brede inhoud. Het gaat onder meer over: de gewenste ontwikkeling van de gemeentelijke woningvoorraad (koop en huur) met de (des)investeringen die daarvoor nodig zijn; de betaalbaarheid en de bereikbaarheid van de woningvoorraad voor lagere inkomensgroepen; de kwaliteit, de duurzaamheid en de leefbaarheid van de woningvoorraad (inclusief goedkoop particulier woningbezit) en de woonomgeving; de woningtoewijzing en de huisvesting van de bijzondere doelgroepen.
De sanctie op geen woonvisie is dat de corporatie haar beleid niet behoeft af te stemmen op het gemeentelijke woonbeleid. De positie van de huurdersorganisaties dient te worden versterkt via een betrokkenheid bij het opstellen van de gemeentelijke woonvisie en bij de beleidsplannen van de corporatie. Prestatieafspraken moeten leiden tot een heldere overeenkomst.
De borging die de gemeente in de achtervangpositie verstrekt bij de financiering van de leningen die de corporatie aantrekt, maakt onderdeel uit van de afspraken tussen gemeente en corporatie.De commissie hecht er aan dat de woningcorporaties naast hun kerntaken ook hun taken kunnen uitvoeren, die verband houden met de noodzakelijke en ook door de gemeente gewenste leefbaarheid in wijken. Verder pleit de commissie voor beter toezicht vanuit het rijk en introduceert arbitrage als nieuw instrument. Arbitrage komt naast de rol van de minister bij beslechting van geschillen. Het advies is geschreven naar aanleiding van de paragraaf ‘Woningmarkt’ uit het regeerakkoord. De VNG zal binnenkort een standpunt innemen naar aanleiding van dit advies.