update 2 september 2015
Burgemeester Eberhard van der Laan vindt de woonsituatie in Londen en Parijs een schrikwekkend voorbeeld voor Amsterdam. Niet alleen zijn de woningprijzen daar tot krankzinnige hoogte opgedreven door kooplustige Russen, Arabieren en Chinezen. Ze wonen er ook nog niet; het vastgoed is puur als beleggingsobject aangeschaft. Hele buurten staan leeg. Volgens deskundigen in het Financieel Dagblad loopt het nog niet zo'n vaart in Amsterdam. De binnenstad is bovendien gezegend met een grote voorraad kleine woningen waar deze doelgroep de neus voor op haalt. Stel je voor dat de grachtengordel ook zo'n onbewoonde façade wordt!
De hoogleraren Johan Conijn en Dirk Brounen zien grote verschillen tussen Amsterdam enerzijds en Parijs en Londen anderzijds. Beide heren verwijzen naar de grote hoeveelheid corporatiewoningen. "Ook als die in de verkoop gaan, gaat een rijke Chinees daar niet wonen, hoor," vermoedt Brounen. Het aantal bekende voorbeelden is vooralsnog op een hand te tellen.
Toch zijn er wel indicaties dat een iets lager echelon Nederlandse en buitenlandse welgestelden zich in toenemende mate een 'tweede' of derde huis aanschaft in Amsterdam. Dat drijft de prijzen op en de gemeente kan er - als ze al zou willen - weinig tegen te doen. Aan de formele eis van regelmatige bewoning kan makkelijk worden voldaan. Volgens wethouder Laurens Ivens zal de gemeente met extra regels moeten komen als deze ontwikkeling een probleem begint te worden.
Maar de overheid beweegt zich met het aanscherpen of zelfs het handhaven van bestaande regels op een flinterdun koord. Met 'meer regels' maak je je niet populair meer. Hoon van burgers of media over de betuttelende overheid ligt altijd op de loer. Volkskrant columniste Sheila Sitalsing nam direct burgemeester Van der Laan op de korrel met zijn waarschuwing voor Londense toestanden. En in 2010 kreeg de kersverse wethouder Freek Ossel een beurt van De Telegraaf toen de Dienst Wonen in 2010 een onhandig geformuleerde brief deed uitgaan naar eigenaren van woningen waar niemand ingeschreven stond, veelal pied-à-terres. Die eigenaren werden er op gewezen dat woningen die volgens het puntensysteem als sociale huurwoningen worden aangemerkt, niet leeg mogen staan. Volgens De Telegraaf werden “hoogleraren, architecten en topmannen uit het bedrijfsleven zo de stad uitgejaagd.”
De gemeenteraad lijkt evenmin onverdeeld gelukkig met de uitspraken van de burgemeester. Jan Paternotte, fractievoorzitter van D66, heeft inmiddels schriftelijke vragen gesteld aan het college. Paternotte wil van het college weten wanneer het opkopen van panden door buitenlanders of buitenlandse ondernemingen ongewenst is. Ook plaatst D66 vraagtekens bij de opmerking van Van der Laan 'dat de hele gemeenteraad het met hem eens is dat de historische binnenstad grote risico's loopt'. Wanneer heeft de raad zich daarover uitgesproken, vraagt Paternotte zich af. Verder wil D66 weten hoe het nieuwe hoogbouwkader met het Rijk zich verhoudt tot de uitspraak van de burgemeester, dat de stad echt de hoogte in moet. Gaat de gemeente die afspraken openbreken?
Zie ook: Onrust rond hoofdstedelijke pied-à-terres (NUL20, 19-08-2010)