Corporaties moeten opnieuw een sleutelrol spelen in de bouw van betaalbare woningen, zo schrijft het CDA in haar nieuwe Woonvisie. Tweede Kamerlid Jaco Geurts, woordvoerder Volkshuisvesting, geeft tekst en uitleg. Ook over de verkeerde afslag na de parlementaire enquête, de mogelijke rol van particuliere investeerders in het sociale segment en de eerste prestaties van minister Hugo de Jonge.
| Jaco Geurts (52) studeerde ooit werktuigbouwkunde. Na het huwelijk met een boerendochter werd hij varkenshouder in Voorthuizen. Aangemoedigd door Annie Schreijer-Pierik maakte hij negen jaar geleden de overstap naar de landelijke politiek. Hij is sinds de laatste Kamerverkiezingen eerste woordvoerder Volkshuisvesting en voorzitter van de Kamercommissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. |
Het CDA oordeelt hard over het beleid na de parlementaire enquête Woningbouwcorporaties in 2014. “De Tweede Kamer heeft na de parlementaire enquête, ik heb dat eerder weleens het ‘Maserati-syndroom’ genoemd, de corporatiesector aan de ketting gelegd. Daardoor kunnen zij hun taak, het realiseren van betaalbare woningen, niet meer goed uitvoeren. De parlementaire enquête heeft zijn werk gedaan, de politiek moest ingrijpen. In 2012 steunde ook het CDA de Verhuurderheffing en de nieuwe Woningwet. Dat deden we onder de voorwaarde dat corporaties de mogelijkheid behielden om te blijven investeren in nieuwbouw en onderhoud, maar een jaar later werd al duidelijk dat de minister daar niet aan wilde voldoen. Sinds die tijd hebben we altijd gepleit voor afschaffing van de Verhuurderheffing. In de kern gaat het erom dat er voldoende woningen voor kwetsbare mensen worden gebouwd. Dat kunnen we niet aan de markt overlaten.”
‘Ernstig tekort geschoten’
Het CDA zet een streep onder het al te liberale verleden. “We zijn de afgelopen decennia ernstig tekort geschoten. Dat doet me zeer. De woningnood is enorm. Jongeren kunnen het ouderlijk huis niet verlaten en dat is voor de ontwikkeling van hun leven een ongezonde situatie. Het is onverteerbaar dat zeker 40.000 mensen, daklozen, letterlijk geen dak boven hun hoofd hebben. De samenleving verdient dus betere regie. Door de Rijksoverheid. Volkshuisvesting is tenslotte een overheidstaak, de Grondwet laat daar geen misverstand over bestaan. Corporaties zijn bij uitstek de maatschappelijke ondernemingen om te investeren in meer betaalbare huisvesting en leefbare buurten en wijken.”
Geurts wijst ook op de gevolgen van de vergrijzing. “De komende tien tot vijftien jaar hebben we te maken met een enorme groei van het aantal 75-plussers. Dat is echt schrikken. Ik woon zelf op de Veluwe: daar is de komende vijftien jaar sprake van een verdubbeling van het aantal senioren. Dat betekent iets voor de zorg, dat betekent dat corporaties moeten kunnen investeren in veel meer seniorenwoningen en in passende voorzieningen dicht bij die mensen.”
Nep sociale huur
In de Woonvisie wordt gepleit voor een nieuwe definitie voor sociale huur. “We hebben in ons land van alles vastgelegd, maar het ontbreekt aan een duidelijke definitie van sociale huur. De afgelopen tijd hebben corporaties zich beperkt tot de onderkant van de woningmarkt. Met stringente inkomensgrenzen. Met precieze huurgrenzen. Particuliere investeerders bouwen ook sociale huur, maar dat is vaak een beetje nep. Die woningen verdwijnen na een tijd in de vrije sector. Met weinig bescherming voor de huurders. Maar wat bedoelen wij nou met sociale huur? Corporaties kunnen het niet alleen. Het CDA vindt dat commerciële partijen ook in de sociale sector moeten bouwen. Dat ligt gevoelig, dat realiseren we ons. En dan moet duidelijk zijn wat we bedoelen. Het gaat niet alleen om de huurprijs, maar ook om langjarige exploitatie in de sociale sector, passend toewijzen, toegankelijkheid voor statushouders, een bijdrage aan leefbaarheid en een rol in de prestatieafspraken met gemeenten en huurders. Die verplichtingen ontbreken nu.”
Regionale inkomensgrenzen?
Het CDA stelt de huur- en inkomensgrenzen en toewijzingsregels ter discussie. “We hebben een heel complex stelsel gecreëerd, met één norm voor alle sociale huurwoningen in ons land. Dat werkt niet. Elke regio heeft zijn eigen kenmerken. Wat ons betreft kan de huurprijs van een sociale huurwoning in Dokkum straks anders zijn dan in Amsterdam of Utrecht. De stichtingskosten variëren ook. We hebben dat nog niet helemaal uitgedacht, maar modernisering van huur- en inkomensgrenzen en toewijzingsregels lijkt ons wenselijk. Om doorstroming van senioren te bevorderen of door in stedelijk gebied de huisvestingskansen van mensen in vitale beroepen te verbeteren. Dat kunnen we niet in Den Haag bedenken. Daarover moeten we met elkaar het maatschappelijk debat voeren.”
Ruimte voor grondaankopen
Corporaties moeten van het CDA meer ruimte krijgen om niet alleen huur-, maar ook betaalbare koopwoningen te bouwen en strategische grondaankopen te doen. “Nu zijn grondaankopen slechts beperkt mogelijk. Binnen vijf jaar moet er worden gebouwd, maar projecten hebben vaak een langere doorlooptijd. Corporaties worden daardoor afhankelijk van de mogelijkheden die grondeigenaren bieden. Als wij corporaties voor zo’n grote taak plaatsen, dan hebben zij grondposities nodig. Niet op zijn minst omdat wij hen ook graag sociale koopwoningen willen laten bouwen. Dat is goed voor de menging in wijken en buurten.”
Eventueel moet, net als tijdens de stadsvernieuwing in de vorige eeuw, particulier woningbezit door corporaties kunnen worden opgekocht. “Stel dat een corporatie in een buurt een belangrijke rol kan spelen in de verduurzaming van een wijk, maar het woningbestand is deels in bezit van een andere eigenaar, dan moet aankoop mogelijk zijn.”
Cijferfetisjisme
Het nieuwe kabinet vindt ook dat het weer moet gaan om volkshuisvesting. Minister Hugo de Jonge publiceert in hoog tempo programma’s voor woningbouw, betaalbaar wonen, betere spreiding van sociale huur en verduurzaming. “Hij is voortvarend aan het werk. Met hoge ambities. Met een christendemocratische duimafdruk. Er moet nog veel gebeuren. Bij gemeenten, bij corporaties. Uitvoeringsorganisaties moeten worden versterkt. Bovendien hebben we na de pandemie en door de oorlog in Oekraïne te maken met sterk stijgende bouwkosten. Dat zal zijn effect hebben. Ik hoop niet dat we straks in cijferfetisjisme vervallen en dat de politieke discussie alleen maar gaat over woningbouwaantallen als het op enig moment wat tegenvalt.”
Normhuren
In het deelprogramma over betaalbare huren stelt De Jonge voor normhuren te introduceren in de sociale sector. Doel daarvan is huurders met een laag inkomen beter te beschermen tegen terugbetaling van de huurtoeslag. Geurts is van het effect geschrokken. “We willen het voor een grote groep goed doen, maar de Woonbond heeft ons erop gewezen dat normhuren kunnen leiden tot een lagere huurtoeslag voor een nieuwe groep van 700.000 huurders. Daar zal de politiek nog heel goed naar moeten kijken, we moeten geen nieuwe betaalbaarheidsproblemen creëren.”