Je zult maar jaren op de wachtlijst staan en straks ineens geen aanspraak meer kunnen maken op een sociale huurwoning. Of niet meer kunnen verhuizen in de sociale huursector omdat je niet meer door de inkomenstoets komt. Dat scenario dreigt voor grofweg 140.000 mensen, althans volgens een rekensom van Aedes en de Woonbond, als het concept-wetsvoorstel van minister Kajsa Ollongren van BZK ongewijzigd wordt aangenomen.
De minister wil verschillende inkomensgrenzen voor alleenstaanden en voor gezinnen. Dat Ollongren die grens voor gezinnen niet optrekt is volgens Aedes en de Woonbond al een serieus probleem, maar zij maken zich nog meer zorgen over de grote groep alleenstaanden die straks buiten de boot valt.

Uniforme grenzen loslaten

Voor de sociale huursector geldt een inkomensgrens. Wie meer verdient dan 43.574 euro komt sowieso niet in aanmerking voor een sociale corporatiewoning. Maar daarbij dient aangetekend dat corporaties verplicht zijn 80 procent van hun vrijkomende woningen toe te wijzen aan huishoudens met een inkomen van maximaal 39.055 euro.
Dat de minister onderscheid wil maken op basis van huishoudgrootte kan in principe op brede bijval rekenen. Iedereen ziet wel in dat het nogal wat scheelt in bestedingsruimte of een heel gezin of een alleenstaande van een bepaald inkomen moet rondkomen. In bijna elk ander Europees land wordt zo’n onderscheid gemaakt.
Maar Aedes en de Woonbond vinden dat de minister veel te veel huurders toegang tot de sociale huursector ontzegt. De inkomensgrenzen liggen in hun ogen veel te laag. De inkomensgrens voor gezinnen gaat iets omlaag naar 43.126 euro, terwijl de grens voor alleenstaanden fors naar beneden gaat, naar zo’n 36.000 euro.
De minister zegt zich te baseren op berekeningen van het Nibud en onderzoeksbureau RIGO. In de toelichting bij het wetsvoorstel staat dat alleenstaanden met een inkomen van 27.000 euro per jaar de maximale huurprijs van een sociale huurwoning zouden moeten kunnen betalen. Een inkomensgrens van 36.000 euro moet woningzoekenden kortom voldoende ruimte bieden om op de vrije markt te slagen.
Aedes en de Woonbond vinden dit een wereldvreemde redenering. Want wie niet in staat is om een woning te kopen, is in de praktijk veroordeeld tot het dure huursegment. En aan betaalbare middeldure huurwoningen is immers in stedelijke regio’s een aanzienlijk tekort. Aedes en de Woonbond maken zich dan ook zorgen over juist de groep alleenstaanden die straks 36.000 euro of meer verdient.

Aantal gedupeerden onduidelijk

Volgens Aedes en Woonbond dreigen 140.000 alleenstaanden de dupe te worden van de wetswijziging. Dat is overigens wel een heel grove schatting. Bij navraag laat een Aedes-woordvoerder weten dat het aantal gebaseerd is op het WoON 2018-onderzoek, door de groep alleenstaanden die nu wel en straks niet in aanmerking komt voor een sociale huurwoning uit de onderzoeksresultaten te filteren. Of al deze mensen op zoek zijn naar een sociale huurwoning, is natuurlijk de vraag. Bovendien kunnen de alternatieven op de woningmarkt regionaal aanzienlijk schelen. In krimpgebieden is het immers gemakkelijker een woning te kopen in vergelijking met de oververhitte woningmarkt in de Metropoolregio Amsterdam.

Wel reageren, geen kans

Als reactie op de kritiek stelt een woordvoerder van de minister dat woningcorporaties straks meer vrije toewijzingsruimte krijgen bij de verdeling van sociale huurwoningen. Dat percentage gaat van 10 naar 15 en geeft dus genoeg ruimte voor lokaal maatwerk.
Volgens Egbert de Vries, directeur van de AFWC, blijkt dat in praktijk niet te werken: “De groep woningzoekenden is zo groot, dat corporaties voorrang geven aan mensen die binnen de primaire doelgroep vallen.” Kortom: alleenstaanden die al jaren staan ingeschreven, maar straks te veel verdienen, maken in de WoningNet-regio Amsterdam simpelweg geen kans.
De Aedes-woordvoerder voegt hieraan toe dat het erg lastig blijkt te zijn om beleid te maken voor een ongedefinieerde doelgroep. “In veel woonruimteverdeelsystemen komen de niet-doelgroep-huishoudens er bijvoorbeeld niet doorheen. Het vergt dat je lokaal concrete afspraken maakt voor welke groepen je die vrije ruimte gebruikt en dat je dit gedegen doorzet in al het beleid, waaronder de woningzoeksystemen. Dat is lastig.”  

Sociale huursegment beperken

Aedes en de Woonbond hebben een alternatief voorstel gepresenteerd, waarin ze niet twee maar drie huishoudtypen onderscheiden. In die alternatieve verdeling komen alleenstaanden met een inkomen tot 39.000 euro in aanmerking voor een sociale huurwoning, tweepersoonshuishoudens tot 43.000 euro en huishoudens met drie of meer mensen tot 53.000 euro.
De koepels van corporaties en huurders vinden namelijk ook de inkomensgrens voor grotere gezinnen te laag. "Grote gezinnen komen in de problemen; verdienen ze net iets meer – een laag middeninkomen – dan vallen ze al buiten de boot."
Dat ziet het ministerie niet zitten. Men wil namelijk voor alles voorkomen dat de doelgroep van de sociale huursector verder toeneemt. De woordvoerder: "Het differentiëren van de inkomensgrenzen gaat om een andere verdeling van de taart: het aanbod sociale huurwoningen wordt niet 1-2-3 groter, want bouwen kost tijd. Om de slagingskansen op betaalbare woonruimte voor de laagste inkomens in het oog te houden, is het belangrijk de totale groep mensen die in aanmerking komt voor een sociale huurwoning niet te groot te laten worden."
Volgens De Vries is dit een 'nogal vreemde gedachte'. "Alsof je het aantal uitkeringen in een land maximaliseert en zegt: als we die grens hebben bereikt dan krijgen mensen geen uitkering meer."