Reigersbos  * De buurten van Reigersbos zijn gescheiden door dreven * De meeste voorzieningen zijn geconcentreerd in een van de vier kwadranten * Veel groen en prachtige positie tussen twee mooie landschappen * Veel sociale huurwoningen * Veel doorstroming * Lage veiligheidsbeleving * Scoort slecht op leefbaarheid |
Reigersbos ligt tussen de Gaasperplas en het buitengebied richting Abcoude. De wijk is met bijna 10.000 inwoners een typisch product van de jaren tachtig. Het straatbeeld wordt bepaald door middelhoogbouw. Aan de randen is sprake van laagbouw. Feitelijk bestaat Reigersbos uit vier afzonderlijke buurten (Reigersbos I, II, III en IV) die door hooggelegen dreven van elkaar worden gescheiden. De voorzieningen, zoals het winkelcentrum, de weekmarkt, de middelbare school en de bibliotheek zijn geclusterd in één buurt. De leefomgeving wordt als verloederd en onveilig ervaren. Leefbaarheidsonderzoeken bevestigen bovendien dat de problemen hardnekkig zijn. Als de buurten Reigersbos Midden, Reigersbos Zuid, Gaasperdam Noord en Gaasperdam Zuid tussen 2002 en 2018 worden vergeleken, dan blijkt dat op veel plekken een verslechtering is opgetreden.
Maar Reigersbos is ook ontzettend groen. Dat wordt gewaardeerd door de bewoners, al zijn de jongeren onder hen daar veel minder gelukkig mee. Zij ervaren vooral de afstand tot de stad, zegt onderzoeker Gideon Spanjar van de HvA. Met collega Frank Suurenbroek zette hij een bescheiden onderzoek op naar vooral de beleving en wensen van jongeren in die wijk. Spanjar: "Deze groep is in het officiële participatietraject over de vernieuwing van de wijk lastig te bereiken. Wij hebben er daarom voor gekozen veertien jongeren van 12 tot 18 jaar door een jonge onderzoeksassistent te laten interviewen over de dromen die zij najagen, in wat voor buurt ze willen wonen en hoe de wijk in de toekomst beter kan voldoen aan hun wensen. Daarnaast is een klein aantal ouderen geïnterviewd.”
Dromen najagen
“De jongeren hebben stuk voor stuk grote ambities en dromen. Zij willen diploma’s halen, in mooie huizen wonen en een positieve bijdrage leveren aan een betere wereld. Sommigen willen de grens over. Naar Amerika. Over hun wijk zijn ze minder tevreden: die biedt niet genoeg. Ze willen niet helemaal naar de Amsterdamse Poort lopen om een bioscoop te vinden.”
Om ‘gewone jongeren’ te helpen de eigen potenties te ontdekken en een betere verbinding te maken met de toekomst, stellen de onderzoekers voor het programma in de voormalige brandweerkazerne te richten op het empoweren van jongeren. “Geef hen daar de tools om in een sociaal veilige omgeving zelf de regie te nemen over hun toekomst. Met ruimte voor technologie, sport, muziek en cultuur. Het kan ook de plek zijn waar vooruitstrevende bedrijven, de ondernemingen waar ze van dromen, uitdagende workshops geven”, aldus Spanjar. De verbouwde kazerne opende in februari als 'creatieve broedplaats met buurtfunctie'.
Veel fysieke barrières
Aansluitend heeft de HvA een stedenbouwkundige analyse van de wijk gemaakt. “De afstand tussen woonwijk en het centrum van Reigersbos blijkt groot. En is vol fysieke barrières. De weg van huis naar winkelcentrum loopt deels informeel via een zee aan morsig groen, onveilige onderdoorgangen, rommelige parkeerplaatsen, niet vrolijk stemmende achterkanten en een smal steegje,” aldus Frank Suurenbroek, lector Bouwtransformatie.
“Ondanks de afnemende criminaliteit, is er sprake van een groeiend gevoel van onveiligheid. Zeker ’s avonds, als er weinig mensen op straat zijn, voelen veel inwoners zich niet veilig in die tamelijk anonieme zones. Bovendien is de openbare ruimte sleets. De buurt maakt een grauwe indruk. Heel anders dan in het verleden; toen het winkelcentrum werd opgeleverd was het juist heel kleurrijk.”
Veel verloop
De wijk bestaat voor ruim zestig procent uit sociale woningbouw. Het verloop is groot. Huurders met hogere inkomens verlaten de wijk. Vervolgens vinden steeds meer kwetsbare mensen betaalbare huisvesting in Reigersbos. “De wijk onderscheidt zich in die zin niet van de andere Amsterdamse ontwikkelbuurten. Ook in Reigersbos ontstaat steeds meer sociale problematiek”, aldus Spanjar.”Maar de jongeren waar we mee hebben gesproken willen later wel in hun buurt wonen. Voor hen zouden we een ander type woningen moeten bijbouwen.”
Aanpassing van de Reigersbosdreef zou een mogelijkheid kunnen bieden voor de realisatie van een meer gevarieerd woningaanbod, maar tegelijkertijd benadrukt Suurenbroek dat er dan nog drie kanten overblijven waar de gemeente ook iets moet doen. “Betere menging is belangrijk, maar biedt geen absolute oplossing. We zouden uit oogpunt van preventie ook een discussie moeten voeren over de regulering van de instroom in de sociale huursector.”
De toekomst van Reigersbos kan volgens hem ook niet los worden gezien van de transformatie van andere delen van Amsterdam-Zuidoost. “De kansen voor de wijk hangen deels samen met de transformatie van kantorengebied Amstel III aan de andere kant van metrostation Reigersbos. Dat gebied is hard aan het verkleuren. Wellicht kan een uitwisseling van voorzieningen plaatsvinden, maar dan moet die onveilige infrastructuur wel worden veranderd; juist veilige voetgangersroutes kunnen helpen om de gebieden aan weerszijden van die trein- en metrosporen op een goede manier met elkaar te verbinden.”
Zie voor de publicatie: Kansen en bouwstenen voor Reigersbos en A'dam Zuidoost. Onder leiding van Gideon Spanjar en Frank Suurenbroek. HvA Centre of Expertise Urban Governance & Social Innovation | Lectoraat Bouwtransformatie.
