UPDATE
Bouwkavels worden in Amsterdam alleen nog verder ontwikkeld als een opbrengst echt verzekerd is. Ook verliezen meer dan tweehonderd ambtenaren bij projectbureaus hun werk. Maar dan nog moet de gemeente rekening houden met een tekort bij het Grondbedrijf van 70 miljoen euro over vier jaar, zo blijkt uit maandag gepresenteerde cijfers.
Bij ongewijzigd beleid zou het Grondbedrijf zwaar in de rode cijfers duiken. Over tien jaar dreigt dan - afhankelijk van de ernst van de daling van de bouwproductie - een tekort van 110 tot 243 miljoen euro. Volgens de somberste scenario's van het Ontwikkelingsbedrijf worden de komende tien jaar slechts 11.000 marktwoningen in aanbouw genomen. Het door de gemeente geraadpleegde adviesteam onder voorzitterschap van oud-Kamerlid Irrgang is wat minder somber; zij voorzien de bouw van zo'n 20.000 woningen.
Verantwoordelijk wethouder Maarten van Poelgeest wil voorkomen dat de crisis in de bouw Amsterdam in een financiële crisis stort. “Vastgoedprijzen blijven dalen. Er wordt steeds minder gebouwd. Dat vraagt om een fundamentele verandering in de manier waarop wij omgaan met onze bouwplannen.”
Allereerst wordt de projectenportefeuille stevig beperkt. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen de tien procent kansrijke bouwkavels, mogelijk nog te verkopen kavels en een meerderheid aan bouwkavels waarvoor de komende jaren helemaal geen interesse zal bestaan. Voor de laatste groep mogen geen kosten worden gemaakt. Zo rekent de wethouder er niet meer op dat de komende jaren belangstelling zal bestaan voor woningbouw op de nieuwe zandplaat van IJburg 2.
Aan die compacte projectenportefeuille zal door veel minder ambtenaren worden gewerkt. Voor projectkosten is de komende vier jaar nog maar 65 miljoen euro beschikbaar. Afzonderlijke projectbureaus - de dienst Zuidas uitgezonderd – worden opgeheven en meer dan tweehonderd ambtenaren moeten iets anders gaan doen. Alle contacten en onderhandelingen met potentiële ontwikkelaars en alle gronduitgiftes worden centraal gecoördineerd vanuit het nieuwe team Gebiedsontwikkeling.
Verder worden alle lopende projecten extra kritisch bekeken. De gemeentelijke accountant dwingt de gemeente daartoe. Er bestaat zoveel onduidelijkheid over kosten en opbrengsten van lopende grondexploitaties, dat hij weigert bij de Jaarrekening 2012 voor het Grondbedrijf een goedkeurende accountantsverklaring te verstrekken.
De forse ingrepen kunnen niet voorkomen dat Amsterdam tientallen miljoenen moet reserveren voor mogelijke tekorten de komende vier jaar. Daarvoor gebruikt het college onder meer een meevaller op de aanleg van de Noord-Zuid-lijn van 60 miljoen euro. “We kiezen voor een voorzichtige aanpak. Als we alleen onze kansrijke kavels weten te verkopen, dan is het risico maximaal 70 miljoen euro. Gaat het toch wat beter, ik verwacht over enkele jaren een schreeuwend tekort aan bouwprojecten, dan kan alsnog een positief resultaat worden behaald,” aldus Van Poelgeest. De wethouder Grondzaken moet elk kwartaal rapporteren over de uitvoering van de maatregelen.
Bij de rapportage dit najaar wordt opnieuw bekeken of de reservering adequaat genoeg is of wellicht kan vrijvallen. Het pakket komt in aanvulling op eerdere maatregelen. Zo is sinds 2010 het woningbouwprogramma bijna gehalveerd naar 36.000 woningen en is fors geschrapt in de plannen voor nieuwe kantoren.