Nieuw Leyden – Recept voor Stedelijk Wonen

Een van de ‘usual suspects’ als het om voorbeeldprojecten van particulier opdrachtgeverschap gaat, is Nieuw Leyden. In 2005 besluit de gemeente Leiden een voormalig industrieterrein in Leiden-Noord te herontwikkelen. Nieuw Leyden moet bewoners gaan trekken die de stad al ontvlucht zijn of noodgedwongen de stad moeten verlaten bij gebrek aan goede alternatieven. De doelgroep: gezinnen op zoek naar stedelijke eengezinswoningen, met veel noten op hun zang en de drang om hun eigen huis te bouwen.
Op het terrein worden ruim achthonderd woningen ingetekend, waarvan de helft hoogbouw en de andere helft eengezinswoningen, tweehonderd zelfbouwwoningen voor particulieren en tweehonderd huurwoningen voor woningcorporatie Portaal. De laagbouw krijgt voor Leiden een hoge dichtheid: smalle straten, geen tuinen maar dakterrassen en een gemeenschappelijke parkeergarage onder de woningen. De kavels zijn met 90 m2 zeer krap, maar de koper mag wel de lucht in om de toegestane maximale woninggrootte van 250 m² te verwezenlijken. De kopers mogen welstandsvrij bouwen. De projectorganisatie van Nieuw Leyden wordt belast met de ondersteuning van de particuliere ontwikkelaars. Deze zoekt op de tast een werkwijze tussen ‘bemoeizucht’ en ‘zoek het maar uit’.
Het gebied heeft vooraf geen beste reputatie. Tot ieders verrassing kiezen de meeste zelfbouwers voor grote en soms ingewikkelde woningen met bijzondere details en materialen. Als gevolg hiervan komt het gemiddelde prijsniveau veel hoger uit dan verwacht.
De tweehonderd huurwoningen ontwikkelt woningcorporatie Portaal volgens een consumentgericht concept, ook wel medeopdrachtgeverschap genoemd. De eerste huurders kregen vergaande keuzevrijheid tot en met de gevels. Koopwoningen en huurwoningen met verschillende huurniveaus worden op kleine schaal gemengd gebouwd. Een beheerconvenant regelt het onderhoud van de beplanting door de bewoners zelf. Ook dit heeft de betrokkenheid van de bewoners bij Nieuw Leyden versterkt.
De belangstelling voor kavels en huurwoningen is vanaf de start groot. De laagbouwkavels worden behoorlijk snel uitgegeven en zijn inmiddels voor zo’n negentig procent gereed. Portaal heeft de bouwstart van de hoogbouw – een ontwerp van Liesbeth van der Pol - vanwege de economische crisis naar achter geschoven.

Van 010 Uitgevers verscheen eind juni ‘Nieuw Leyden, recept voor stedelijk wonen’ van Annemarie Sour. Met bijdragen van Maurits Klaren, Arnold Reijndorp, Nathalie de Vries en Joke van der Zwaard. Het rijk geïllustreerde boek beschrijft de geschiedenis van de wijk, en de wordingsgeschiedenis van Nieuw Leyden, van planvorming tot uitvoering. In het tweede deel ervaringen van verschillende categorieën particulier opdrachtgevers–waaronder ook cascobouwers – en ervaringen van corporatie Portaal met ‘keuzevrijheid in wonen’.