Informatievideo van betrokken gemeenten en corporaties

Lang is er gestudeerd op het nieuwe systeem om vrijkomende sociale huurwoningen te verdelen. Dat heb je als vijftien gemeenten en veertien corporaties het eens moeten worden. Bovendien wordt elk stelsel dat niet alleen sec met inschrijfduur werkt, onvermijdelijk ingewikkelder. Dus moeten allerlei kwesties rond uitvoerbaarheid, rechtvaardigheid, toetsbaarheid en passendheid worden doorgeakkerd, en moeten data-simulaties de consequenties van varianten duidelijk maken. En dan moet er een eindresultaat uitkomen dat de mensen om wie het gaat nog kunnen begrijpen.

"Velen hebben me inderdaad afgeraden om eraan te beginnen", zegt de Amsterdamse wethouder Laurens Ivens, voorzitter van het bestuurlijk team dat eindverantwoordelijk was voor de herziening. "Brand je hier niet aan, was de waarschuwing. Maar ik wilde toch echt onderzoeken of we degenen die het hardst een woning nodig hebben, niet meer perspectief konden bieden. Het mooie is dat het begindoel, betere kansen voor starters en mensen die in een moeilijke situatie zitten, overeind is gebleven. Ik ben er heel trots op dat het ons is gelukt. Althans, alle gemeenteraden en corporaties moeten er natuurlijk nog wel mee instemmen."

Punten verzamelen

In het nieuwe systeem kunnen woningzoekenden extra punten verdienen buiten het wachten om. Dat kan door actief naar een geschikte woning te zoeken. En extra punten krijgen ook degenen die behoren tot een van de drie categorieën 'spoedzoekers': gescheiden ouders, inwonende gezinnen en problematisch thuiswonende jongeren.
Volgens John van Nimwegen, directeur van corporatie WormerWonen en ook lid van het bestuurlijk team, is daar brede steun voor in de samenleving: "Uit alle inspraak kwam steeds weer naar voren dat je voorrang moet verlenen als er kinderen in het spel zijn. Dan gaat het om gescheiden ouders, inwonende gezinnen en problematisch thuiswonende jongeren."
Ook jongvolwassenen in de regio Amsterdam zitten volgens hem in een uitermate frustrerende situatie. Er is inderdaad geen enkel perspectief meer op een sociale huurwoning als je 18 wordt. Misschien maak je kans als je 30 bent. Via voorrangsregels en jongerenwoningen proberen sommige gemeenten daar al iets aan te doen. Maar met het nieuwe puntensysteem krijgen starters nu ook via een andere route meer perspectief.
Na hoeveel jaar zij kans maken? Dat is nog koffiedik kijken. Er wordt in de stukken een voorzichtige prognose gegeven voor 'huishoudens met omstandigheden'. Daarvoor is de doelstelling dat zij - met een inschrijfduur tussen de twee en vijf jaar, en het maximale aantal situatie- en zoekpunten, binnen drie jaar een woning moeten kunnen bemachtigen. Voor jonge starters is dat dus vermoedelijk enkele jaren langer, zij starten met 14 tot 17 punten minder (zie kader).

Je kunt trouwens ook punten verspelen. Woningzoekenden met situatie- en zoekpunten mogen een woning maximaal drie keer weigeren. Als ze een woning daarna nogmaals weigeren, worden zoek- en situatiepunten op nul gezet. En komt iemand zonder afmelding of geldige reden niet opdagen op een woningbezichtiging, dan worden deze extra punten ook op nul gezet.
Overigens gelden de situatiepunten maar voor de helft van de woningen. En ook alle lokale maatwerkregelingen blijven bestaan en blijft een substantieel deel van het aanbod gaan naar urgenten.

Ingewikkeld

Maar wordt dit allemaal niet veel te ingewikkeld, juist voor de doelgroep van de sociale huur? Ivens maakt zich daar ook enige zorgen over: "Ik geef toe dat het systeem er niet transparanter op wordt. En het was al ingewikkeld, met allerlei labels en voorrangsregels. Maar het wordt wel eerlijker."

Van Nimwegen denkt dat het mee gaat vallen: "Het feit dat alles wordt omgezet in punten, is wel iets dat de meeste mensen begrijpen. Het is net als geld tellen. Belangrijk is dat het eenduidig en geobjectiveerd is."
Verder moet uitgebreid (visueel) voorlichtingsmateriaal en extra ondersteuning via de Stichting !Woon en de helpdesk van WoningNet de dolende woningzoekende op weg helpen.
Over ingewikkeld gesproken. De grootste complexiteit komt onder de motorkap. Dit wordt een intensief ict-traject bij WoningNet (en Woonmatch). Welke kosten er met de invoering zijn gemoeid, is nog onduidelijk; evenmin wie het precies gaat betalen. De invoeringskosten zullen in ieder geval fors zijn. "Dat moet dan maar", zegt Van Nimwegen. "Het moet in ieder geval goed worden."

Het nieuwe puntensysteem - zo zit het

Voorbeeld: gescheiden vader 

IN HUIDIGE SYSTEEM