Kernpunten Wonen in de MRA 2019

De meeste MRA-bewoners zijn dik tevreden over woning en buurt Maar starters maken steeds minder kans Woningtekort is toegenomen, ondanks forse productie Tekort zit vooral in betaalbare huur- en koopsector. Corporaties kennen een groeiende concentratie huishoudens met lage inkomens De particuliere huursector fungeert vooral als tijdelijke vluchtheuvel; kenmerkt zich door een hoge doorstroming en grote prijsstijgingen. Tekort aan betaalbare gezinswoningen is groot, waardoor gezinnen stad en regio verlaten.

 

Daaruit blijkt dat het woningtekort is toegenomen. De groeiende woningbehoefte wordt vooral veroorzaakt door de instroom uit het buitenland, met name naar de hoofdstad zelf. Die is veel groter dan voorzien in prognoses. De keerzijde van het economische succes van de regio.

 

Het WiMRA-onderzoek is ook het verhaal van insiders en outsiders. Terwijl zelfstandig wonen voor een groeiende groep jongeren te duur wordt, is het er voor inwoners mét een woning goed wonen. 

Het oplopende woningtekort heeft tot sterke prijsstijgingen geleid, ook in de regio. Vooral gezinnen trokken daardoor vaker (+25%) naar een woning elders in Nederland. Ook starters kijken voor hun eerste woning vaker buiten de regio.

De grootste tekorten liggen in de sociale huur, betaalbare koop (tot 410.000 euro) en middeldure huur - met name de segmenten waar starters zoeken. “We moeten ons inspannen om meer betaalbare woningen te bouwen”, concludeert Lex Scholten, wethouder in Diemen en voorzitter van het bestuurlijk overleg Bouwen en wonen in de MRA. Maar er is volgens hem ook meer regulering van aanvangshuren nodig. Aan de door minister Ollongren aangekondigde maximale huurstijging van 2,5% boven de inflatie hebben woningzoekenden volgens hem niet veel. “De vergrijzing houden we niet tegen, maar we moeten voorkomen dat jonge starters en gezinnen vertrekken of hier niet meer naartoe komen.”

Directeur Egbert de Vries van de AFWC roept het kabinet nog maar weer eens op de enorme belastingdruk op corporaties te verminderen: “Dat is pure noodzaak om duizenden mensen te kunnen helpen die in deze regio werken en graag fatsoenlijk en betaalbaar willen wonen.”

Het onderzoek is ook het verhaal van insiders en outsiders. De outsiders zijn veelal jong. Ze wonen graag in de regio Amsterdam, maar ervaren - naast de gevolgen van de sterk geflexibiliseerde arbeidsmarkt - de nadelen van de oververhitte woningmarkt. Starters beginnen hun wooncarrière later, delen vaak hun woning en geven relatief veel uit aan woonlasten. Vervolgens verlaten meer jonge gezinnen de stad (+14%) en zelfs de regio (+25%), op zoek naar die grotere betaalbare woning met tuin. Voor het eerst is ook de doelgroep van de sociale huursector groter dan het aandeel sociale huur (42% versus 38%).

De kans op een woning voor huishoudens met een laag en middeninkomen is ten opzichte van het vorige WiMRA-onderzoek (2017) verder afgenomen.

 

De insiders zijn veelal ouder, hebben in een gunstiger periode een woning betrokken, en zijn uitermate tevreden. Zij geven een gemiddeld rapportcijfer 8,0 voor hun woning en 7,7 voor hun buurt. Huurders zijn minder tevreden dan eigenaar-bewoners. Bewoners van sociale huurwoningen (7,3) zijn minder tevreden dan huurders in de vrije sector (7,7). Hoge scores komen vooral uit gebieden waar het eigenwoningbezit hoog is. Lagere scores komen uit naoorlogse wijken met veel sociale huurwoningen: delen van Amsterdam Nieuw-West, Zaandam-Zuidoost, Haarlem Oost, Haarlem Schalkwijk en Amsterdam Zuidoost.

De tevredenheid met de buurt hangt samen met de ervaren sociale samenhang, maar ook met de inrichting en het onderhoud van de fysieke woonomgeving. Daarnaast ervaren inwoners van ‘corporatiewijken’ die laag scoren meer overlast door criminaliteit en vervuiling. 

Corporatiewijken kampen daarbij met een groeiende concentratie van huishoudens met lage inkomens en stapeling van achterstanden.

De trends zijn overigens meer positief dan negatief: in negen wijken steeg de tevredenheid significant terwijl die in vijf wijken afnam. En dan een typisch pré-corona feit uit het onderzoek: meest somber over de toekomst waren in 2019 de bewoners van de Amsterdamse Burgwallen-Nieuwe Zijde (4,9) en Burgwallen-Oude Zijde (5,5) in Amsterdam-Centrum. Voormalige hotspots van het massatoerisme dus. 

De huidige pandemie zal ongetwijfeld effect hebben op de woningmarkt. Voorlopig is de ‘triomf van de stad’ even voorbij; de werkgelegenheid in de regio Amsterdam wordt bovenmatig geraakt. Wat de langetermijngevolgen zijn, is onduidelijk. Maar de WiMRA-onderzoekers concluderen dat de vraag zo groot is, dat die onverkort blijft bestaan. Eén aanbeveling is dan ook vertrouwd: blijf vooral doorbouwen. Een andere is politieker van aard: borg ook in de bestaande bouw de variatie in aanbod. 

 

WiMRA - zo zit het

Het tweejaarlijkse onderzoek Wonen in de Metropoolregio Amsterdam (WiMRA) werd in 2019 voor de tweede keer in alle 32 MRA-gemeenten gehouden. Ruim 48.000 inwoners  hebben een enquête ingevuld over hun woonsituatie, woonwensen en woonlasten. Deze data zijn aangevuld met registratiedata.  Na de eerste resultaten in februari zijn nu zijn de factsheets verschenen over woonwensen, verhuizingen, leefbaarheid en duurzaamheid. Ook de factsheets per gemeente zijn beschikbaar. De MRA omvat de volgende deelregio’s: Zaanstreek/Waterland, Almere/Lelystad, IJmond, Zuid-Kennemerland, Amstelland-Meerlanden, Gooi en Vechtstreek en Amsterdam. Het onderzoek is een uitbreiding van Wonen in Amsterdam. In het maartnummer van NUL20 stond al een uitgebreid artikel over de ontwikkeling van de woningvoorraad en de bewoning tussen 2017 en 2019.