Leven in een monument

Er zijn zeer serieuze plannen geweest de Jordaan, de Pijp en andere delen van de negentiende- en begin twintigste-eeuwse gordel te slopen. De huizen waren er te klein, te gehorig en totaal ongeschikt om de moderne stadsbewoner te plezieren. Deze grootschalige sloopplannen haalden het niet, mede door forse weerstand uit de bevolking. En zie nu. De Jordaan is een goudkust geworden, de Pijp wordt het Amsterdamse Quartier Latin genoemd en in Oud-West, Oost of Zeeburg zijn die ‘kleine gehorige’ negentiende-eeuwse woningen geliefder dan de jaren tachtig nieuwbouw. Wie met deze historische bagage de verder stedelijke ontwikkeling moet vormgeven, zou bijna niets meer durven slopen. Kennelijk is ons oordeel over wat mooi en waardevol is, ontzettend tijdgevoelig.
Moet je dan alles maar laten staan, omdat de tijd er anders over kan oordelen? Zouden de Bijlmerflats ooit nog eens the place to be zijn geworden? Zullen de rijen portiekflats in West of – moeilijker voorstelbaar – de ‘Schaefer-nieuwbouw’ van begin jaren tachtig ooit nog eens in een architectuurroute worden opgenomen? Terughoudendheid met sloop lijkt in ieder geval op zijn plaats, gezien de enorme verschuiving in waardering van ons eerdere erfgoed. Maar er zijn ook altijd argumenten wel te vernieuwen.
Een levende stad moet zich kunnen blijven ontwikkelen. Stedelijk wonen is weer enorm populair en aan die gestegen vraag moet – in het belang van de stad – tegemoet worden gekomen. Daarbij is de welvaart fors toegenomen en de beroepsbevolking sterk gewijzigd. Amsterdam heeft een enorme hoeveelheid kleine sociale huurwoningen van matige kwaliteit. Het diversificatieproces – meer koopwoningen, meer dure huurwoningen, grotere woningen – zal dan ook moeten worden voortgezet. En verbreding van het aanbod is ook en juist nodig in wijken waar een grote uniforme voorraad van kleine sociale huurwoningen staat. Het vervelende van die naoorlogse voorraad is dat die – vanwege de betonnen vloeren en wanden – veel moeilijker is aan te passen aan een nieuwe toekomst.
Leven in een monumentenstad is een grote rijkdom. Als de stad daardoor maar niet tot stilstand komt. Het dossier ‘Leven in een monument’ in dit nummer van NUL20.

Fred van der Molen
Hoofdredacteur NUL20
fred@nul20.nl