Uitgewoond

Hoe brengen we het er vanaf in onze wooncarrières? We kunnen onze stappen allemaal uittekenen en zien die vooral als een gevolg van ons eigen doen en laten. Met zijn boek Uitgewoond wil Cody Hochstenbach ons bewust maken van de maatschappelijke en politieke context van onze woongeschiedenis, en van de tendens om collectieve woonproblemen te individualiseren. 
Anno 2022 lijden veel mensen onder een wooncrisis: dak- en thuislozen, bewoners op tijdelijke contracten, mensen die onder druk staan door hoge woonlasten of de volgende stap in hun leven niet kunnen zetten omdat de woning die daar bij past niet te vinden is. Daar is niets natuurlijks of onvermijdelijks aan, volgens Hochstenbach. Vanaf de economische crisis in de jaren tachtig werd het neo-liberale marktdenken overheersend, de verzorgingsstaat afgebroken. De volkshuisvesting met een brede doelgroep werd gemarginaliseerd tot een vangnetfunctie. Met individuele vermogensopbouw via woningbezit als de nieuwe norm, en de bouw van huurwoningen vooral een taak voor beleggers. 

Om die veranderingen in kaart te brengen stapt de auteur in één van de rollen van sociale wetenschappers, namelijk die van mythenjager. In elf hoofdstukken ontrafelt en weerlegt Hochstenbach even zo vele wijd verbreide opvattingen als ‘Kopen is beter dan huren’, ‘Er zijn teveel sociale huurwoningen’ en ‘Beleggers zijn creatieve ondernemers’. Een onderliggend doel van de politiek zou zijn om meer conservatieve kiezers te creëren. Een beetje een complotgedachte, elke politieke partij wil toch de grootste worden? 
De gevolgen op lokaal niveau toont Hochstenbach in verschillende buurten in zijn woonplaats Amsterdam, en hij gaat op onderzoek uit in Rotterdam, Utrecht en Maastricht. De vraag is in hoeverre de situatie in deze grote universiteitssteden ook geldt voor plaatsen zonder studenten.

'Persoonlijke is ook politiek'

De feministische leus ‘het persoonlijke is politiek’ inspireerde hem om zijn eigen woongeschiedenis te verweven in Uitgewoond. Dat werkt als een uitnodiging aan de lezer om een relatie te leggen tussen de elf mythen en de eigen zoektocht naar een huis. De auteur heeft het overigens liever over de zoektocht naar een thuis. Want hoe kun je je thuis voelen in een huis met een tijdelijk contract, of eigenlijk onbetaalbaar, of slecht onderhouden? 
Wòedend is Hochstenbach over de wooncrisis, en hij wil bereiken dat zijn lezers dat ook worden. Dat werkt. Althans, ik voel me bevestigd in mijn verontwaardiging over de wooncrisis, maar worstel met zijn felle bewoordingen, of met een zin als  “Mijn generatie is de frontlinie – of beter gezegd, het kanonnenvoer – van de liberaliseringsdrang van de politiek”. 
Inspiratie vindt hij in Wenen, onbetwist nu het mekka van de volkshuisvesting, en het activistische Berlijn. Dichter bij huis in de opkomst van de wooncoöperaties en kraken van langdurig leegstaande panden. Zijn beeld dat kunst, creativiteit en ondernemerschap gedijen wanneer de huur laag is, lijkt mij dan weer een mythe. 

Uitweg?

Is er een weg uit de wooncrisis? Onder zware maatschappelijke druk schrapt Rutte IV de verhuurderheffing en de jubelton. Maar de marginalisering van de volkshuisvesting gaat gewoon door, zegt Hochstenbach. Kijk naar het recht om straks je grondgebonden sociale huurwoning te kopen. Of de beoogde bouw van veel kleine wooneenheden. Hij houdt een pleidooi om het 'recht op een thuis' op te eisen, en legt “een politieke en morele claim (…) die we in de publieke arena en, belangrijker nog, op straat moeten waarmaken”. 
Het is alweer een tijdje stil sinds de woonprotesten van vorig najaar. Blijven we denken in termen van individueel slagen en falen op de woningmarkt? Of legt Uitgewoond de ideologische basis voor een vitale Nederlandse woonbeweging?