Oases in de stad - Het hofje als architectonisch idee

Hofjes als bouwvorm bestaan al zes eeuwen. Deze hofjes werden vaak gebouwd uit liefdadigheid om de minder bedeelde medemens een veilige woonomgeving te bieden. Maar ook in het begin van de twintigste eeuw werden in Amsterdam woningen gebouwd rondom een binnenplaats of plantsoen zoals in de Spaarndammerbuurt. En de laatste jaren wordt deze bouwvorm weer steeds populairder onder met name senioren die graag zelfstandig maar toch in een gemeenschap willen leven met als goed voorbeeld de Knarrenhof in Amsterdam. 
Onderzoeker en docent bij de TU Delft, Willemijn Wilms Floet, maakte een inventarisatie van deze speciale, naar binnen gerichte woonvorm tussen 1395 en 2007, in binnen- en buitenland. Zij onderzocht de architectonische, stedenbouwkundige en sociaal-maatschappelijke meerwaarde van hofjes en de ontwikkeling daarvan door de eeuwen heen. 
De vitaliteit van de nog overgebleven hofjes en de hernieuwde belangstelling voor deze woonvorm, roept volgens Wilms Floet de vraag op of de kwaliteiten van het hofje als duurzaam ontwerp een rol kunnen spelen in de ontwerpopgave in de 21e eeuw. Om daar achter te komen onderzocht Wilms Floet hoven uit de 20e eeuw die zijn gebouwd naar het voorbeeld van de 'hofjes van liefdadigheid' van weleer. 
Volgens de onderzoeker slaagt het hofje er steeds opnieuw in 'de maatschappelijke verhoudingen van zijn tijd te weerspiegelen door zijn ontwerp, waarbij het stelling neemt ten opzichte van de traditionele bouwvormen, het archetype'. En ook in deze tijd, waarin 'neoliberale ideeën en marktwerking zich laten gelden, blijft het hofje een inspiratiebron voor (sociale) woningbouw'. 
Een van de conclusies van Wilms Floet is dat 'het hofje zich op natuurlijke wijze voegt in de haarvaten van de stad, waar wonen vraagt om beslotenheid, veiligheid, kleinschaligheid en inclusiviteit'. Volgens de onderzoeker is het hofje ook in deze tijd kansrijk in steden met vernieuwings- en verdichtingsopgaven en verdient ieder tijdvak zijn eigen hofje.
Het boek van Wilms Floet staat vol illustraties; niet alleen foto's maar ook bouwtekeningen van hofjes door de eeuwen heen. In een periode met een enorme bouwopgave is het misschien niet erg reëel om een pleidooi te houden voor de bouw van hofjes. Toch is gebleken dat dit nu nog steeds een aantrekkelijke woonvorm is.

Wilm Floet scheef al eerder een boek over hofjes. Dit boek - van een andere uitgever - is een uitgebreide en geactualiseerde versie daarvan.