Zwanenzang van Stad-Forum: Nu aan de buurt

De kloeke publicatie 'Nu aan de Buurt' is het laatste wapenfeit van Stad-Forum. Vanaf 2011 heeft deze onafhankelijke denktank meegedacht over de ontwikkeling van de stad. Maar het doek valt na deze voorstelling want de subsidie stopt. Voor 'Nu aan de Buurt' lijkt Stad-Forum nog een keer alle registers te hebben opengetrokken. Dat leidt tot een bundel met veel interessante bijdragen, maar het overkoepelende thema wil niet overtuigen. De samenstellers stellen met de publicatie klimaatverandering en sociale rechtvaardigheid aan elkaar te willen verbinden. 
Dat is niet echt gelukt. Dat komt mede, zoals de geïnterviewde Jan Rot constateert, omdat veel initiatieven voor de energietransitie, en daaruit volgend de klimaattransitie, in de wat betere wijken plaatsvinden waar hoger opgeleide mensen het voortouw nemen. De in het hart van dit boek beschreven Amsterdamse burgerinitiatieven rond energietransitie, zoals zoals MeerEnergie, WKO op WG-terrein en Energiecommissie OHG in het Oostelijk Havengebied, zijn daar voorbeelden van. Deze en andere beschreven voorbeelden hebben niet veel te maken met het bevorderen van sociale rechtvaardigheid. 
Think global, act local zou een betere noemer zijn geweest voor dat deel van het boek. Via interviews worden daarin tien Amsterdamse buurtinitiatieven voorgesteld. Naast de plannen van energiecoöperaties krijgen daar onder andere ook de activiteiten van Jungle in de Dapperbuurt, onder andere bekend van FIX-brigade en het Afvalpaleis, de zorgen van Red Amsterdam Noord, de afvalvergister van coöperatie de Groene Hub, en een VvE-verduurzaming in Zuidoost een podium. En ook energiepionier Pauline Westerdorp mag vertellen over het platform 02025.
Het thema klimaatverandering wordt ingeleid via interviews met hoogleraar Jan Rotmans en Pallas Agterberg, 'veranderingsstrateeg' van Alliander.

Essays over  'de buurt'

Drie essays gaan nader in op het fenomeen van 'de buurt' als maatschappelijke dan wel bestuurlijke eenheid. Ivan Nio vraagt in 'buurtgedachte versus buurtrealiteit' aandacht voor de veelkoppigheid van het concept 'buurt'. Een thema waar hij vaker over heeft geschreven. "Er is niet één ideaal buurtmodel en dat hoeft er ook niet te zijn." Fred Feddes gaat in zijn essay terug naar Thorbecke en beschrijft de vele pogingen sindsdien om wettelijk verankerde gremia te ontwikkelen op een lager schaalniveau dan de gemeentegrens. Hij beschrijft de vele initiatieven om de buurt- en wijkdemocratie in Amsterdam vorm te geven, van de wijkraden tot de opkomst en (bijna) ondergang van de stadsdelen. Ook het echec van de Stadsprovincie Amsterdam ontbreekt niet. Frans Soeterbroek maakt in zijn essay de tussenbalans op van vier jaar meedenken over nieuwe tactieken en instrumenten voor de versterking van de positie van Amsterdamse buurten en wijken. Dat levert ook een uitklaplijst op van instrumenten die in de collegeperiode 2018-2022 zijn ingezet: overzichtelijk en afschrikwekkend tegelijk.

En dat is nog lang niet alles. Het boek bevat ook een uitgebreide fotoserie 'buurt in beeld' van Rufus de Vries. En ontwerpbureau Bright wijst op de broodnodige verduurzaming van de Amsterdamse woningvoorraad en welke rol wijkbedrijven daarin zouden kunnen spelen. Dat concept wijkbedrijf wordt vervolgens in een aantal casussen uitgewerkt. Ten slotte bevat het boek een overzicht van twaalf jaar activiteiten van Stad-Forum.    
De zwanenzang van Stad-Forum bevat veel interessante bijdragen, maar het overkoepelende thema doet wat geforceerd aan. Ivan Nio munt in het boek de metafoor van de buurt als bouwdoos. Dat past ook bij deze publicatie. Of beter wellicht nog: grabbelton.