Een nieuw (t)huis - Stimuleren van doorstroming

Seniorenhuisvesting staat volop van de belangstelling. Dat heeft zowel te maken met de demografische ontwikkeling - de vergrijzing -  als de enorme woningnood onder starters. Wat beide verbindt is het woningtekort. Veel senioren wonen in een grote woning, terwijl hun (klein)kinderen heel krap wonen of maar geen woning kunnen vinden. Een voor de hand liggende gedachte is dat met een groter aanbod aan seniorenhuisvesting het mes aan twee kanten kan snijden: senioren stromen door naar een meer geschikte woning terwijl er grote woningen vrijkomen voor gezinnen. 
Dat inzicht is natuurlijk niet nieuw. In Amsterdam werd al bijna twee decennia terug de eerste stimuleringsregeling 'Van groot naar Beter' opgetuigd. Met weinig succes overigens.
De resultaten van dergelijke regelingen vallen vaker tegen. Het is dan ook uitermate zinvol dat Platform31 in deze publicatie een groot aantal praktijkvoorbeelden heeft beschreven en de succes- en faalfactoren geanalyseerd. 

Wanneer senior?

Want senioren verhuizen niet zomaar. Daar komt bij dat in het beleid nog regelmatig 55 wordt aangehouden als ondergrens voor de doelgroep. Dan bouw je de mislukking eigenlijk al in. Nederlanders krijgen tegenwoordig pas vanaf 67 AOW! Veel Nederlanders worden gezond oud. En ook als zich gezondheidsproblemen aandienen, zoekt een meerderheid eerder naar aanpassingen in de woning dan naar een andere woning. Nadenken over verhuizen begint gemiddeld veel later dan beleidsmakers nog altijd aannemen. 
Maar dit terzijde. In deze publicatie van Platform31 richten de auteurs zich op senioren die wel willen of beter zouden kunnen verhuizen naar een meer geschikte woning. Mits… en dat is precies het onderwerp.

Stimulering doorstroming

In 2021-2022 werkte Platform31 in het experiment ‘Stimuleren doorstroming van senioren op de woningmarkt’ met partijen uit de praktijk aan een gestructureerde aanpak van doorstroming. De publicatie 'Een nieuw (t)huis is daar mede op gebaseerd. Aan het experiment namen samenwerkingsverbanden tussen gemeenten, woningcorporaties, zorgaanbieders, provincies en marktpartijen deel. De betrokken organisaties zijn allemaal al (wat) verder in hun samenwerking, het toepassen van nieuwe interventies, het gebruik van data rondom doorstroming en/of streven naar een aanpak die rekening houdt met het gedrag. Het programma richt zich op de sociale huursector.
Al deze praktijkvoorbeelden worden bondig beschreven en geanalyseerd. Goede samenwerking, met name tussen woningcorporaties en gemeenten, blijkt een cruciale factor. Maar ook samenwerking tussen gemeenten onderling en corporaties onderling kan het programma verder versterken, zoals het experiment 65+ Verhuisvoordeel in Zaanstad-Waterland duidelijk maakt. Via een gemeenschappelijke communicatie, gedeelde regels en inzet van dezelfde instrumenten is het voor huurders duidelijker wat er kan en nemen de mogelijkheden toe.
Tenslotte kan het belang van een persoonlijke aanpak - via 'seniorenmakelaars' - bijna niet overschat worden. Een geslaagde verhuizing is vaak maatwerk; investeringen in persoonlijke contact niet zelden doorslaggevend. 

'Vergeet het gedrag niet'

Achtereenvolgens bevat de publicatie hoofdstukken over samenwerking, monitoring en evaluatie, en het belang van een integrale aanpak in het werkgebied. Het is het hele pakket: de inzet van instrumenten, het betrekken van senioren, heldere communicatie en het combineren van doorstroombeleid met nieuwbouwprogramma's. 
Het slothoofdstuk heeft de titel 'Vergeet het gedrag niet'. Ook en juist senioren verhuizen niet zomaar. Het is een live-event. Om senioren te bereiken is het belangrijk inzicht te hebben in hun woonbehoeften en wat ze nodig hebben om eventueel de stap te maken. Financiële afwegingen zijn een factor maar lang niet altijd doorslaggevend. Als de beleidsfocus ligt op doorstroming - het vrijspelen van grote woningen - is de kans groot dat werkprocessen niet aansluiten op de behoeften en mogelijkheden van senioren. Die willen in hun eigen tempo opties afwegen. Een aanpak waarbij senioren actief maar met een open agenda worden benaderd, werkt het beste.
Deze publicatie van Platform31 is een aanrader voor iedereen die in het domein van de seniorenhuisvesting werkzaam is. Van harte aanbevolen.