Bijna alle woningen in de provincie Noord-Holland kunnen in de toekomst worden verwarmd met duurzame warmte uit oppervlaktewater. Dit blijkt uit in augustus gepubliceerd onderzoek in opdracht van de provincie. Het gaat daarbij om lage temperatuur warmtebronnen die op maximaal twee kilometer van gebouwen liggen. Ook voor het dicht bebouwde Amsterdam zou er genoeg warmte uit water beschikbaar zijn. 

Het boeiendste van dit onderzoek vind ik dat de tegenstelling tussen hoge en lage temperatuur warmtenetten wordt doorbroken. Het gesprek hierover verloopt meestal langs de volgende lijn: een Lage Temperatuur (LT) warmtenet is alleen voldoende voor zeer goed geïsoleerde nieuwbouw. Woningen die voor het jaar 2000 zijn gebouwd, zijn minder geïsoleerd en daar heb je een Hoge Temperatuur (HT) warmtenet voor nodig. Omdat het overgrote deel van de woningen voor 2000 is gebouwd, gaat het gesprek wat betreft de woningvoorraad van de corporaties bijna altijd over uitbreiding van het bestaande HT-warmtenet óf het (tegen hoge kosten) isoleren van deze woningen bij aansluiting op een LT-warmtenet.

 

In dat gesprek is weinig ruimte voor lage temperatuurbronnen want, zo is de stelling, daarmee kan je oudere woningen niet van voldoende warmte voorzien. De onderzoekers van Syntraal voegen iets toe aan dit gesprek. Ze constateren dat een middentemperatuur (MT) warmtenet voldoende is voor het verwarmen van oudere woningen. Zo’n warmtenet kan worden gevoed vanuit LT-warmtebronnen, zoals oppervlaktewater en Riothermie. Deze moeten dan wel nog naar het midden temperatuur warmteniveau worden geboost, bijvoorbeeld met een warmtepomp. Hiervoor is wat elektriciteit nodig. Vervolgens kan zo nodig met relatief eenvoudige aanvullende voorzieningen, zoals het aanpassen van radiatoren of het beperkt isoleren van de woning, 98 procent van de oudere gebouwen via een MT-warmtenet worden verwarmd. 

De voordelen ten opzichte van een HT-warmtenet zijn evident: dit MT-warmtenet werkt op oneindige duurzame bronnen en er treedt aanzienlijk minder warmteverlies op tijdens het transport. Ook zijn er voordelen ten opzichte van een LT-warmtenet. De eigenaar van het gebouw spaart al snel tienduizenden euro’s per woning uit aan isolerende maatregelen. Daarnaast hoeft het tapwater niet meer op woningniveau te worden opgekrikt naar minimaal 60 graden, dit in verband met legionella preventie. Dit scheelt zowel in de kosten als in het ruimtebeslag in de woning.

Nu we lage temperatuurbronnen kunnen gebruiken om ook de bestaande voorraad op een duurzame wijze te verwarmen, kunnen we de Amsterdamse warmtetransitie herdefiniëren. 

 

De Amsterdamse corporaties hebben het liefst dat (nieuwe) warmtenetten in eigendom zijn van publieke organisaties. Breng hiervoor organisaties als Firan en Waternet in positie, maar geef ook ruimte voor coöperatief eigendom. 

Het nu al bestaande HT-warmtenet is privaat eigendom van Vattenfall en WPW. Kijk of dit anders kan, maar zorg er tenminste voor dat het toegankelijk is voor meerdere warmtebronnen, organiseer meer zeggenschap voor de gebruikers en werk aan een snelle verduurzaming van alle warmtebronnen.

De Key, Firan en Waternet hebben voor Buikslotermeer al een MT-warmtenet met gebruik van riothermie als warmtebron ontworpen. Het gaat daar om zo’n duizend woningen. Voor de realisatie van dit MT-warmtenet lopen momenteel verregaande gesprekken met de gemeente.

Als we op die manier aan de slag gaan, levert dat mooie perspectieven op: nog even en dan kent Amsterdam – naast een verduurzaamd en open warmtenet van Vattenfall – vele buurtgebonden, circulaire warmtenetten die in publiek of collectief eigendom zijn.

---