Het gaat slecht met de bewonersondersteuning in Amsterdam. Steeds meer stadsdelen halen er een streep door, net terwijl de stad bezig is met een ingrijpende transformatie van de woningvoorraad. Dankzij een last-minute motie is de bewonersconsulent in de Rivierenbuurt nog voor een jaar gered. Maar in Oud-West moeten bewoners het al jaren rooien zonder ondersteuning. In De Baarsjes dreigt met de sloop van het wijkcentrum ook de volkshuisvestingsmedewerker te verdwijnen. Westerpark heeft net een snoeioperatie op de wijkcentra aangekondigd. In het Centrum is weinig ondersteuning, terwijl de betaalbare voorraad daar snel afneemt. Positieve uitzondering is het stadsdeel Oud Zuid dat juist extra middelen uittrekt voor het versterken van de ondersteuning.

Gedwongen verhuizingen zijn in strijd met fundamentele mensenrechten

De goedkope woningvoorraad staat onder druk in Amsterdam. Huren stijgen rap en gestaag wordt gesplitst, verkocht, samengevoegd en vernieuwd. De druk op de bewoners is sterk toegenomen en recht hebben blijkt in de praktijk heel iets anders dan recht krijgen. Huurteams bieden steun tegen te hoge huren en achterstallig onderhoud, maar hebben niet de capaciteit om bewoners te ondersteunen bij onderhandelingen over ingrepen in de woning. Bewoners hebben daarom juist nu behoefte aan deskundige ondersteuning om professionele verhuurders en ontwikkelaars weerwoord te kunnen bieden. Maar in plaats daarvan snijden veel stadsdelen er juist in. Dat is niet verstandig. Slimme bestuurders bieden bewoners de ondersteuning waar ze recht op hebben. Soms zal de transformatie daardoor net iets minder snel verlopen. Maar is dat erg? Wat is belangrijker? Snelle differentiatie van de woningvoorraad met gefrusteerde bewoners? Of een transformatie die de steun heeft van de buurt?
Waarom ondersteuning nodig is, maakt de aanpak van projectontwikkelaar Gerard Bakker in de Henrick de Keijserstraat in de Pijp duidelijk. Oude mensen liggen daar wakker vanwege dreigementen over gedwongen verhuizing. Eén uitgangspunt moet voorop staan: gedwongen verhuizingen zijn uit den boze. Dwang is in strijd met fundamentele mensenrechten, het is een ontoelaatbare aantasting van de persoonlijke levenssfeer. Mensen hechten aan hun huis en omgeving, aan de herinneringen. Zelfs de dreiging van dwang tast het woongenot al enorm aan. Huurders hebben recht op terugkeer in hun woning, ook na een ingrijpende opknapbeurt.
Gelukkig luistert het stadsdeel naar de bewoners en werkt het nu op een andere manier samen met de projectontwikkelaar. Gelukkig ook krijgen de bewoners in Oud-Zuid professionele ondersteuning en is er een juridisch fonds. Jammer alleen dat de Dienst Wonen veel te vroeg leegstandswetvergunningen uitdeelt, waardoor ze de eigenaar helpt om de zittende bewoners langzaam uit te roken. Tijdelijke vergunningen zouden pas aan de orde moeten zijn als de bouwplannen concreet zijn en gedragen worden.
Ook als een eigenaar bewoners weg wil hebben vanwege renovatie en verkoop, kunnen belangentegenstellingen vaak in samenspraak worden opgelost. Niet alle bewoners willen namelijk hetzelfde. Een deel zal met een redelijke verhuisvergoeding wel willen verhuizen, andere zullen willen kopen of een hogere huur betalen voor een betere woning. Ja, en een deel wil alleen uitvoering van achterstallig onderhoud. Met goede ondersteuning zal een arrangement ontstaan, dat bewoners tevreden stelt, de gewenste woningdifferentiatie dient en op langere termijn ook het rendement voor de eigenaar verzekert.
Een voorbeeld daarvan zagen we onlangs in de Gerard Brandtstraat in Oud-West, waar een projectontwikkelaar verwaarloosde woningen opkocht. Het stadsdeel maakte de fout samen met de eigenaar de bewoners te vertellen dat ze weg moesten. Gelukkig kwam het niet zo ver. Dankzij interventie van het Meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag zijn stadsdeel en eigenaar overstag gegaan. Vier huishoudens keren terug in een betaalbare huurwoning, de andere vijftien heeft de ontwikkelaar vrij gekregen voor de verkoop. Merkwaardig was alleen dat een stedelijk meldpunt dit moest regelen. Oud-West hoort natuurlijk zelf te beschikken over onafhankelijke bewonersondersteuning.

Tjerk Dalhuisen

Dalhuisen is medewerker van de backoffice huurteams