Half mei bereikten de gemeenten Amsterdam, stadsdeel Nieuw-West en de corporaties na langdurig overleg overeenstemming over de financiering van de stedelijke vernieuwing in Nieuw-West. De resterende gemeentelijke middelen worden vooral bestemd voor ‘meer gefocuste’ ingrepen en behoud en herstel van woningvoorraad en openbare ruimte. Het nieuwe akkoord vervangt deels de zogeheten Parkstaddeal, die door de crisis een dode letter was geworden.

Stadsdeelwethouder Paulus de Wilt is blij dat er nu eindelijk duidelijkheid is: “We zaten in een houdgreep door afspraken die allang niet meer uitvoerbaar bleken". De Wilt doelt daarmee op de ‘Raamovereenkomst Integrale Gebiedsontwikkeling Parkstad', zoals de Parkstaddeal officieel heet. Volgens deze overeenkomst namen de corporaties vanaf eind 2007 in ruil voor meer vrijheid bij de uitvoering de volledige kosten en risico’s van de fysieke vernieuwing in de Westelijke Tuinsteden voor hun rekening, inclusief die van de openbare ruimte - traditioneel een overheidstaak. 

Die opmerkelijke herschikking werd nodig geacht om het tempo in de stedelijke vernieuwing te houden. De corporaties hadden destijds veel meer financiële armslag dan de gemeente. De corporaties zegden daarom toe kosten en risico’s ter waarde van 148 miljoen euro over te nemen. Maar minder dan een jaar na ondertekening openbaarde zich de kredietcrisis. De verdienmogelijkheden van de corporaties verdwenen als sneeuw voor de zon. Nieuwbouwwoningen bleken in Nieuw-West zeer moeilijk verkoopbaar, om over verhuur van kantoorruimte maar te zwijgen. Er zijn dan ook weinig nieuwe plannen onder het nieuwe regime tot wasdom gekomen. Wel is een aantal bestaande plannen in de geest van de Raamovereenkomst uitgewerkt. Een geslaagd voorbeeld vindt De Wilt de herontwikkeling van het Staalmanplein door de Alliantie.

Verdeling van miljoenen

Kredietcrisis of niet, er lag wel een juridisch document met stevige financiële toezeggingen door de corporatiesector. De gemeente verwees naar deze afspraken, de corporaties beriepen zich op overmacht. Deze patstelling leidde tot moeizame onderhandelingen die in het mei-akkoord eindelijk zijn afgerond. Directeur Hans van Harten van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC) is blij dat de deze discussie eindelijk is afgerond. “Dat hing toch wel als een zwaard van Damocles boven alle gesprekken in Nieuw-West. We kunnen ons nu weer met een positieve insteek op de inhoudelijke programma’s richten.”
De partijen konden elkaar uiteindelijk vinden in de verdeling van ‘vrijgevallen’ miljoenen uit het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting. Daarmee konden extra uitgaven worden bekostigd die zijn ontstaan vanwege de vertraging en het uitstel van de vernieuwing. Dat geld was beschikbaar, omdat plannen zijn vervallen of uitgesteld. Deze centen worden nu vooral gebruikt voor fysieke ingrepen zoals het oplappen van de openbare ruimte, interim-beheer en exploitatieverliezen op (maatschappelijk) vastgoed. De Wilt noemt als voorbeeld het KLIQ-Gebouw in Overtoomse Veld. Het stadsdeel had dat pand tijdelijk beschikbaar gesteld voor studentenhuisvesting, in afwachting van de sloop/nieuwbouwplannen van de betrokken corporatie. Maar die zijn inmiddels voor onbepaalde tijd uitgesteld, waardoor de gemeente met een verliesgevend pand blijft zitten. Een hele lijst van dergelijke financiële erfenissen is nu weggewerkt, dankzij de toedeling van gelden uit het Stimuleringsfonds.

Regie terug

De door de corporaties toegezegde miljoenen zullen nooit meer komen, maar De Wilt is in ieder geval blij dat het stadsdeel bewoners meer duidelijkheid kan geven en de regie terug heeft. “Ik kan nu tenminste één-op-één met een corporatie tot afspraken komen of met andere ontwikkelaars of particulieren in zee. Bovendien zijn we nu af van ingewikkelde procedures en vertragende commissies.” 

Van Harten: “Het is na de ontvlechting van Far West ook veel eerder mogelijk om per buurt bilateraal met één corporatie te overleggen. De corporaties hebben hun bezit nu grotendeels per gebied geconcentreerd. Wij willen overigens wel een vorm van centraal overleg tussen corporaties, stadsdeel en centrale stad in stand houden, om de grote lijnen van de vernieuwing te blijven bespreken, niet alleen fysiek, maar ook sociaal-economisch. Het gaat immers om mensen.”