De Amsterdamse woningcorporaties, Vattenfall en de gemeente doen vandaag een gezamenlijk oproep aan Tweede Kamer om de uitrol van het warmtenet in Amsterdam te redden: "Bied zekerheid over de warmtetarieven voor de inwoners en financiële zekerheid voor de warmtebedrijven en de woningcorporaties." Het Rijk moet kortom met geld en wetgeving over de brug komen.
Begin dit jaar ontstond er in Amsterdam grote onrust bij sociale huurders die geconfronteerd werden met een aanzienlijke stijging van het vastrecht van stadswarmte. Corporaties en gemeente vonden die verhoging onverteerbaar, omdat zij huurders hadden beloofd dat de transitie van gas naar stadswarmte niet tot hogere kosten zou leiden.
"Indringende gesprekken" tussen de gemeente, woningcorporaties en Vattenfall om een oplossing te vinden voor de kostenstijging mislukten.
De aankondiging van een spoedwetje door minister Rob Jetten om verhoging van warmtetarieven vanaf 2025 aan banden te leggen, maakte de impasse alleen maar groter. Vattenfall trok zich daarop terug uit gesprekken over een compromis vanwege onzekerheid over toekomstige inkomsten. Eneco zette begin april in Utrecht ook al een streep door de geplande aanleg van een warmtenet in de wijk Overvecht-Noord en ook in andere steden stagneert de aanleg van stadswarmte.
Daarmee staat de ambitie voor het snel aardgasvrij maken van bestaande woningen in heel Nederland onder druk. Reden genoeg voor de drie Amsterdamse kemphanen om gezamenlijk op te trekken richting Den Haag. De drie partijen stellen dat met het uitblijven van de juiste wet- en regelgeving en van ondersteuning vanuit het Rijk het onmogelijk wordt nieuwe warmtenetten aan te leggen: "Zonder steun van het Rijk geen oplossing voor Warm Amsterdam." Daarmee doelen ze op hun samenwerking om gebiedsgericht 110.000 woningen aardgasvrij te maken door aansluiting op het warmtenet, waarvan de eerste 10.000 woningen vóór 2027.
De partijen willen dat het Rijk de financiële risico's van warmtebedrijven en woningcorporaties beperkt, maar ook dat de energietransitie 'sociaal en rechtvaardig' uitpakt: "Ook voor bewoners met een kleine beurs moet de transitie betaalbaar zijn."
De Tweede Kamer debatteert woensdag 10 april over de spoedwet van Jetten. Als de Tweede Kamer die aanneemt, wordt de verhoging van de energiebelasting op gas vanaf 2025 niet meer meegenomen in het variabele warmtetarief en wordt het vastrecht een beetje verlaagd. Ondertussen laat de nieuwe Warmtewet maar op zich wachten. Een van de meest controversiële onderdelen daarvan is dat de overheid een meerderheidsbelang in warmtenetten moet krijgen. Vattenfall en Eneco lieten daarop weten niet te investeren in nieuwe netten als ze daar niet de zeggenschap over krijgen.