Op 16 januari 2023 verandert het zoeken naar een sociale huurwoning in de WoningNet-regio Amsterdam. De slaagkans wordt dan nog maar gedeeltelijk bepaald door de inschrijfduur. Het nieuwe systeem werkt met punten. In het nieuwe systeem spelen ook de persoonlijke situatie en actief zoekgedrag een rol.
Na jaren voorbereiding is het zover. De wijze waarop vrijkomende sociale huurwoningen in de WoningNet-regio Amsterdam worden verdeeld gaat grondig op de schop. De opgebouwde inschrijfduur is vanaf volgend jaar niet meer allesbepalend. In het nieuwe systeem spelen ook de persoonlijke situatie en actief zoekgedrag een rol. Huishoudens die dringend woonruimte nodig hebben maar geen kans maken op een urgentiestatus, moeten zo meer perspectief op een woning krijgen. In het vakjargon worden deze woningzoekenden vaak 'spoedzoekers' genoemd. Dan hebben we over gezinnen die bij anderen inwonen, gescheiden ouders met kinderen en jongvolwassenen in een problematische situatie. Amsterdam en Zaanstad gaan ook jongeren met een tijdelijk jongerencontract tien 'startpunten' toekennen als ze na afloop van hun contract geen nieuwe woning kunnen vinden. Vooralsnog is dat een tijdelijke regeling voor twee jaar.
Punten sparen en kwijtraken
Op 16 januari wordt de opgebouwde inschrijftijd omgezet in punten. Een jaar is één punt. Heel actief zoeken naar een woning: per maand een punt erbij. Spoedzoeker? idem. Des te meer punten, des te meer kans op een woning. Hoeveel en hoe snel de slaagkans van spoedzoekers toeneemt is lastig te voorspellen, zegt beleidsadviseur Anneke Verboom van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties. "Er zijn wel allerlei scenariostudies gemaakt, maar het is moeilijk te voorspellen in welke mate andere woningzoekenden actiever gaan zoeken om punten te verdienen.” Maar wie twee jaar actief zoekt, minstens vier reacties per maand, heeft er wel 24 punten bij; net zoveel als voorheen 24 jaar inschrijftijd.
Overigens is reageren op een aangeboden woning niet vrijblijvend. Wie de woning vervolgens weigert of afspraken niet nakomt, raakt punten kwijt. Wie dat twee keer binnen een jaar doet, kan al zijn zoek-, situatie- of startpunten verliezen. Het staat allemaal in detail beschreven op de site socialehuurwoningzoeken.nl
Een externe organisatie, Het Vierde Huis, beoordeelt voor alle gemeenten of iemand een spoedzoeker is. Deze dochteronderneming van WoningNet beoordeelt ook al jaren voor gemeenten of een woningzoekende recht heeft op een urgentiestatus.
Publiekscampagne
De beleidsmakers zijn niet over één nacht ijs gegaan. Wat heet. Aan de introductie van het nieuwe systeem zijn meer dan vijf jaar voorafgegaan aan ideevorming, scenariostudies, impactanalyses, publieksenquêtes, discussies en besluitvormingstrajecten in veertien gemeenten en veertien corporaties. Daarna volgde de implementatie van het puntensysteem in WoningNet en training van betrokkenen bij gemeenten, corporaties en bewonersondersteuners. De beoogde invoeringsdatum schoof enige keren op, maar half januari 2023 is het dan zover.
De grootste zorg is nu om deze historische stelselwijziging tussen de oren van woningzoekenden te krijgen. Momenteel loopt daartoe een uitgebreide publiekscampagne, waarbij digitaal iedereen wordt toegeleid naar de site waar alles in begrijpelijke taal wordt uitgelegd: socialehuurwoningzoeken.nl.
Maar is dit genoeg voor mensen die minder (digi)taalvaardig zijn? Daar komt hulp voor, beloofde de Amsterdamse wethouder Zita Pels eerder in een brief aan de gemeenteraad. Die is er overigens nu ook al: de WoningNet-spreekuren van stichting !WOON. Maar wie daar zijn oor te luister legt, zoals NUL20 deze zomer deed, weet dat veel mensen het bestaande systeem al niet of nauwelijks snappen. Behalve ‘de computer’ bleek dat ook de taal een lastig te nemen hobbel is.