Mi Akoma di Color in de Bijlmermeer is deze zomer na zeven jaar officieel opgeleverd. Het woningbouwproject werd opgezet in het kader van 100 jaar Woningwet als modern voorbeeld van particulier opdrachtgeverschap. Zowel bewoners, opdrachtgever Rochdale als ontwikkelaar Delta Forte vonden het een zeer intensief, maar leerzaam proces. De bewoners ontwierpen niet alleen hun woning maar hadden ook medezeggenschap over het gebruik van de buitenruimte. Maar krijgt het model van Mi Akoma navolging?
De zon schijnt en het pleintje ‘Goed Geluimd Hof’ ligt er dankzij zijn exotische beplanting uitnodigend bij. Dit is het publieke centrum van Mi Akoma di Color. Volgens Marion Middelbeek, vestigingsdirecteur Zuidoost van opdrachtgever Rochdale, vonden de nieuwe bewoners de inrichting van de buitenruimte bijna nog belangrijker dan het ontwerpen van hun eigen woning. “Het plein is de huiskamer van de buurt geworden. ’s Avonds en in het weekend sleept iedereen een stoel naar buiten om hier samen te komen.”
Vanaf 2001 volgden de toekomstige bewoners van dit deel van Nieuw Grunder een intensief programma onder begeleiding van architect Manon Pattynama. De potentiële huurders en kopers leerden bouwtekeningen lezen en bouwkosten berekenen. Andere woningbouwlocaties werden bezocht om ideeën op te doen en er werd een bezoek gebracht aan een steenfabriek om een kleur voor de bakstenen te kiezen. Resultaat is een vrolijk wijkje met een mix van lichte en donkere stenen en woningen die qua indeling allemaal verschillend zijn.
Willem van der Steen was als hoofd gebiedsontwikkeling bij Delta Forte zeer nauw betrokken bij het bouwproject. Tijdens een sightseeing door de wijk worden hij en Middelbeek overal herkend door bewoners. “De betrokkenheid van de bewoners was en is enorm. De bouw heeft drie jaar vertraging opgelopen door bezwaarprocedures tegen verlaging van de Bijlmerdreef. Toch zijn er van de groep van 38 huishoudens waarmee we het traject ingingen 25 overgebleven. En dat is heel bijzonder. De mensen die afhaakten deden dat voornamelijk wegens persoonlijke omstandigheden.”
Echt buitensporig werden de ontwerpen die de bewoners samen met de architect maakten niet. Van der Steen: “Er zijn altijd financiële beperkingen en daarom werd de bewoners ook geleerd hoe bouwkosten berekend worden. En de meeste mensen kozen uiteindelijk toch voor een vrij standaard indeling met hier en daar een persoonlijke noot. Frappant maar onuitvoerbaar was bijna ieders wens voor een hoekwoning.”
Helaas geen dakterras
Mevrouw Plet-Holwijn geeft enthousiast een rondleiding door haar zeer ruime hoekwoning die ze samen met haar gezin in december vorig jaar betrok. Aan de achterkant is een dichte woonkeuken. De keuken is niet zo groot, maar de trambestuurster toont een weggewerkte zeer ruime inbouwkast die vol staat met kruiden en voorraden. Het is een luxe koopwoning met drie verdiepingen, een tuin, drie balkons en een inpandige garage. Mevrouw Plet-Holwijn is zeer tevreden met haar woning. “Het was een heel leuke en leerrijke ervaring om zelf je woning te ontwerpen. We werden ook heel goed begeleid, Het is een droomhuis geworden met heel veel zon. En ook de omgeving, met het mooie plein, is geweldig.”
Taxichauffeur Dolf Zant huurt een wat bescheidener woning in hetzelfde blok. Ook hij kijkt met genoegen terug op het ontwerpproces. “Ik heb eerst gekeken wat me niet beviel aan mijn oude woning en ben van daaruit gaan ontwerpen. Niet alles was mogelijk. Zo had ik graag een groter raam willen hebben in de woonkamer maar dat werd te duur. Wel heb ik de half open keuken gekregen die ik wilde en een ruimer toilet dan gebruikelijk en een mooie grote badkamer met ligbad. Ik had ook graag een dakterras willen hebben, maar dat kan niet in een sociale huurwoning in verband met de puntentelling. Nu heb ik een tuin. Ook prima.”
Virtuele buurt
Het ontwerpproces van Mi Akoma di Color was niet alleen voor de bewoners een unieke ervaring. Marion Middelbeek van Rochdale: “Het is in alle opzichten een uniek proces geweest. We moesten eerst mensen vinden die bereid waren aan zo’n intensief project mee te doen en vervolgens moesten we proberen ze bij het proces betrokken te houden, ondanks de vertraging van drie jaar. Er bestaat dan al een virtuele buurt en iedereen kent zijn toekomstige buren, maar een woning is er nog niet. Er is ook heel wat vergaderd in de buurt, maar allemaal vrij informeel, bijvoorbeeld met een lekkere maaltijd op straat. We hebben daarvan geleerd dat inspraakprocessen eigenlijk altijd informeel van opzet moeten zijn, wil je mensen enthousiast maken en houden.”
De ontwikkelingskosten zijn uiteindelijk hoger uitgevallen, maar hoeveel precies valt volgens Middelbeek en Van der Steen moeilijk te berekenen. Wel is onder meer een medewerker van Rochdale drie jaar vrijgehouden om het proces te begeleiden. Middelbeek: “Normaal moet je ongeveer 80.000 euro per sociale huurwoning erbij leggen. In dit geval was dat wel iets meer. Toch vind ik dit project voor herhaling vatbaar. Alleen al om de sociale cohesie die in deze gemengde wijk is ontstaan doordat de bewoners elkaar van begin af aan hebben leren kennen. De investering zou vele malen hoger zijn wanneer je dit in een bestaande wijk wilt realiseren.”
Woningbouwproject Mi Akoma di Color (Mijn Gekleurde Hart) bestaat in totaal uit zeventien appartementen - waarvan acht sociale huur en zeven koop – en 34 eengezinswoningen – waarvan 25 sociale huur en negen koop. Aan Mi Akoma di Color grenst Mi Mundo di Color (Mijn Gekleurde Wereld), ontworpen door dezelfde architect. Dit bouwblok bestaat uit 24 eengezinswoningen.