Aantal huisuitzettingen daalt, maar…

Stilte voor de storm?

In Amsterdam hebben corporaties en maatschappelijk werk een succesvol beleid ontwikkeld - de Vroeg Eropaf-aanpak -  om gedwongen ontruimingen vanwege huurschulden terug te dringen. Het aantal ontruimde corporatiewoningen is vanaf 2006 spectaculair gedaald van 1026 naar 675 in 2010. Het gaat bij gedwongen huisuitzettingen meestal om huurders met een flinke huurachterstand. Bij een op de vijf gevallen is er een andere reden voor ontruiming, zoals extreme overlast.
De Vroeg Eropaf-methodiek, in 2008 stadsbreed ingevoerd, voorkomt niet alle ontruimingen. Dat komt volgens Nicole Brasch van woningcorporatie Eigen Haard doordat er altijd huurders blijven met wie geen afspraken zijn te maken. Maar vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties betoogden deze zomer tijdens de werkconferentie ‘Huisuitzetting Hoeft Niet’ dat woningcorporaties nog meer moeite zouden moeten doen en meer maatwerk zouden moeten leveren om huurders in hun woning te houden.
De werkconferentie werd georganiseerd door Stichting Kompas, Migrantenwerk voor Stedelijke Volkshuisvesting, Huurdersvereniging Zuidoost en het Wijksteunpunt Wonen Zuidoost. Deze organisaties maken zich zorgen over de effecten van de crisis, waardoor ook keurige huurders financieel in de knel kunnen komen.  Zo vertelde een huurster hoe haar vaste lasten na ontslag ineens hoger waren geworden dan haar inkomsten. Ze liet vervolgens de schulden oplopen, totdat ze dreigde te worden ontruimd uit het huis dat ze al 27 jaar huurde. Toen ondernam ze actie en kwam bij de schuldhulpverlening terecht. Na het vinden van een nieuwe baan, lukt het haar de huur weer te betalen; wel kost het haar moeite de opgebouwde schulden af te betalen.
 

De verwachting bestaat dat de komende jaren meer huurders in de knel komen door een combinatie van minder inkomen (werkloosheid, overheidsbezuinigingen in zorg en sociale sector)  en stijgende woonlasten. Daar komt bij dat ook het maatschappelijk werk te maken krijgt met lagere budgetten. “En dat terwijl we nu een toename zien van mensen met schulden,” zegt Youssef El Basraoui van Madi Zuidoost. Brasch van Eigen Haard ziet de laatste tijd het aantal aanzeggingen voor ontruimingen ook toenemen.

Flexibele huur?

Volgens sommigen hebben ook corporaties een verantwoordelijkheid voor huurders met financiële problemen. Op de werkconferentie werd de oplossing vooral gezocht in flexibele huren. Nu is het zo dat mensen die huurachterstanden hebben opgelopen, hun ontruiming kunnen voorkomen door - onder begeleiding van schuldhulpverlening - wel weer huur te gaan betalen en een regeling treffen over afbetaling. De start van de afbetaling van de huurschuld kan enige tijd worden uitgesteld. Dat geeft huurders enige lucht, maar verandert niets aan de te hoge woonlasten. Naar een goedkopere woning verhuizen is een structurele oplossing, maar dat is in de vastgelopen Amsterdamse woningmarkt nauwelijks een optie. ‘Huur op maat’, waarbij mensen met een hoger inkomen meer betalen voor eenzelfde woning dan mensen die een kleinere beurs hebben, zou wel een oplossing kunnen bieden.
Maar een dergelijk systeem is ver van generieke invoering; Amsterdam deed zelfs niet mee met de pilots. Frans Ligtvoet, de voorzitter van de Huurdersvereniging Amsterdam, vraagt zich ondertussen af waarom woningcorporaties de huur niet gewoon tijdelijk verlagen als mensen hun huur door onvoorziene situaties niet kunnen betalen. “Het lijkt erop dat corporaties gebaat zijn bij huisuitzettingen. Als een nieuwe huurder in de woning komt, dan kan de huur verhoogd worden.”
 

Volgens Ida Lodder van woningcorporatie Ymere is dat onzin. “Wij zijn partner in het project Vroeg Eropaf. Maar ten opzichte van andere huurders is het niet rechtvaardig als we accepteren dat sommige mensen geen huur betalen. Er moet betaald worden voor de dienst die wij leveren.” 

Eigen krachtcentrale

Marc Räkers van de Stichting Eropaf! vindt dat zelforganisaties zich actiever met de problemen van buurtbewoners zouden kunnen bezighouden. Volgens hem zijn zogenoemde eigen-krachtconferenties, op het terrein van schuldenproblematiek nog relatief onontgonnen terrein. Maar problemen met schulden lijken toch moeilijker op te vangen door buren en familie dan problemen die met aandacht en zorg door mantelzorgers kunnen worden aangepakt. Räkers heeft ook geen kant-en-klare oplossingen maar roept wel op om dat terrein verder te verkennen. Al is het maar om de schuldenproblematiek uit de taboesfeer te halen.