Sinds 2015 mag nog maar een kwart van de sociale huurwoningen met voorrang worden toegewezen aan inwoners van een gemeente. Gemeenten in de Metropoolregio Amsterdam maken in verschillende mate gebruik van deze mogelijkheid: van helemaal niet, tot volledig. Voorrangsregelingen lijken vooral gericht op woonstarters. Maar maatwerk en het bevorderen van doorstroming zijn ook redenen om buiten de wachtrij om te gaan.
|
Bronnen: WoningNet 30-5-2018, CBS |
|
In de tabel over 2017 is te zien dat Amsterdam met 83 procent de meeste eigen inwoners in de sociale sector huisvest. Andere gemeenten blijven daar behoorlijk bij achter. Amstelveen, dat erg in trek is bij Amsterdamse woningzoekenden, blijft ondanks de bevoordeling van eigen inwoners steken op 52 procent. Amsterdam heeft met 42 procent ook verreweg het grootste aandeel corporatiewoningen, terwijl Zaanstad met 38 procent op het gemiddelde voor de Stadsregio zit. Andere gemeenten blijven daar flink bij achter. Update, 26 april 2019: Amsterdam kondigt aan in 2020 een voorrangsregeling voor jongeren in te voeren. Zie HIER |
Begin dit jaar maakte het nieuwe college van Haarlemmermeer bekend dat het de mogelijkheden maximaal zal benutten om “Haarlemmermeerders meer kans op onze woningmarkt te geven”. Het nieuwe gemeentebestuur - gevormd na tussentijdse verkiezingen vanwege een gemeentelijke herindeling - sluit zich daarmee aan bij verscheidene andere gemeenten in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Die maken gebruik van de mogelijkheid in de Huisvestingswet om 25 procent van de vrijkomende sociale huurwoningen met voorrang toe te wijzen aan eigen inwoners.
Die MRA-gemeenten doen dat niet allemaal voor de volle 25 procent, en andere doen het ook helemaal niet. Zoals Haarlem. Die gemeente vindt de maatregel vooralsnog overbodig, omdat de eigen bevolking in de praktijk ruim aan bod komt. Vorig jaar ging 82 procent van het vrijkomende aanbod naar Haarlemse woningzoekenden; 6 procent ging naar mensen uit de regio Zuid-Kennemerland en 12 procent naar woningzoekenden van buiten de regio, zo laat een woordvoerster van de gemeente weten. Haarlem heeft een ander zoekplatform, Woonservice, wellicht vormt dat ook een barrière voor zoekers uit de voormalige Stadsregio Amsterdam.
Doorstroming
De gemeente Purmerend maakt alleen bij de toewijzing van nieuwbouwwoningen gebruik van de 25-procentsregeling. En dan niet zozeer om verdringing tegen te gaan, vertelt wethouder Thijs Kroese, maar om er zeker van te zijn dat de nieuwbouw de doorstroming in Purmerend bevordert.
“Voor andere categorieën hebben we het nog niet nodig gehad, omdat twee derde van de woningen naar Purmerenders gaat.” Overigens sluit Kroese niet uit dat er meer gebruik gaat worden gemaakt van de 25-procentsregeling.
“We zijn met de corporaties in overleg om mogelijk ook andere typen te labelen als voorrangswoning voor Purmerenders. Dan kun je denken aan seniorenwoningen. We hebben al een seniorenmakelaar in Purmerend, zowel voor de huur- als de koopsector.”
“En als je constateert dat er veel jongerenwoningen naar jongeren van buiten Purmerend gaan, is dat ook een reden om te labelen voor Purmerenders. De gemiddelde wachttijd voor starters is twaalf jaar. Er zijn niet zoveel kleinere startersappartementen in Purmerend. Daarom heeft de gemeente besloten om zelf tweehonderd tijdelijke woningen voor die groep te bouwen, met name voor spoedzoekers. Op inloopavonden spreek ik mensen van een jaar of 30 die zich hadden ingeschreven toen ze 18 waren. Ze wonen nog steeds in het ouderlijk huis, waar de spanningen hoog oplopen.”
Verdringing door jongeren uit Amsterdam ligt volgens Kroese overigens niet voor de hand: de wachttijden in de twee gemeenten ontlopen elkaar niet zoveel.
Regionale segregatie
Zaanstad maakt wel voor het volle pond gebruik van de voorrangsregel. “Zaanstad is enorm in trek bij mensen uit de regio”, legt wethouder Songül Mutluer uit.
In 2018 ging twee derde (67%) van de toegewezen sociale huurwoningen naar Zaankanters, vertelt Mutluer. Dankzij de regeling gingen 113 woningen met voorrang naar starters en 85 naar doorstromers. “Een derde ging naar mensen van buiten, vooral uit Amsterdam. In Amsterdam gaat bijna 85 procent van de sociale huurwoningen naar Amsterdammers. Zaankanters komen in de regio minder snel aan een sociale huurwoning.”
“We hebben veel sociale huur, terwijl andere gemeenten juist minder sociaal bouwen. Daardoor ontstaat krapte en gaan mensen om zich heen kijken. En er ontstaat een onevenwichtigheid in de verdeling van sociale huurwoningen over de regio. Onze Zaankanters vissen daarbij achter het net.”
“Dat brengt de nodige onrust met zich mee. Je verliest ook draagvlak binnen je eigen gemeente. Zeker wanneer er straks meer nieuwe woningen worden gebouwd, waarbij wij inzetten op veel meer sociaal en betaalbaar. Dan heeft men het gevoel: ja, maar dan gaan wij bouwen voor de regio. Wij moeten als regio gaan nadenken hoe we dat evenwicht in de regio kunnen realiseren.”
“Wat mij betreft wordt die 25 procent opgerekt richting 30 en gaan we met Den Haag in gesprek om dat voor elkaar te krijgen. Want die behoefte is enorm.” Mutluer beseft dat ze daarbij niet op de steun van alle regiogemeenten kan rekenen: “Sommige hebben een bevolking waarbij het duurdere segment beter past. Maar als je alleen gaat focussen op de duurdere woningen bij nieuwbouw, dan bevorder je de segregatie en krijg je een enorme onevenwichtigheid binnen de regio. Terwijl er in alle segmenten schaarste is, zeker in dat betaalbare segment.”
|
ZaanstadKansloze groep
Mutluer noemt geen namen van gemeenten die zich vooral richten op het duurdere segment. Maar bij dit type verwijten wordt in de regio altijd naar Amstelveen gewezen. Die gemeente is in ieder geval niet van plan het aandeel sociale huur uit te breiden. “Een op de drie woningen sociale huur is een evenwichtige voorraad”, aldus wethouder Rob Ellermeijer. “We stimuleren verkoop en liberalisatie om een betere doorstroming te krijgen. De stap naar andere woningen is te groot, waardoor veel mensen met een te hoog inkomen in sociale huurwoningen blijven zitten. Daarom willen we dat er meer woningen in het middensegment bij komen. Tegelijkertijd is de behoefte aan sociale huur ook groot, daarom willen we dat voor iedere verkochte of geliberaliseerde woning een nieuwe sociale huurwoning wordt gebouwd.”
Ook Amstelveen maakt volop gebruik van de 25-procentsregeling. Volgens Ellermeijer ook niet zozeer vanwege verdringing, maar om lokaal maatwerk te kunnen leveren. “Ouderen moeten een plek krijgen en kunnen niet zomaar naar een andere gemeente verhuizen, zelfs niet naar een andere wijk.” En dan zijn er ook hier jongeren tot 28 jaar die al heel lang wachten op een woning. Amstelveen heeft die categorie uitgebreid met 28- tot 34-jarigen. “Die vallen niet meer onder jongerenregelingen, maar staan vaak wel al tien jaar bij WoningNet ingeschreven. Als je daar niets voor doet, wordt het een kansloze groep.”
|
AmstelveenLoten met voorrang
Almere wijst de helft van de vrijkomende sociale huurwoningen toe met loting. En daarbij hebben woningzoekenden uit de regio Flevoland voorrang (volgens de Huisvestingswet mag 50 procent met voorrang aan mensen uit de regio worden toegewezen). Mede hierdoor wordt uiteindelijk zo’n 80 procent van de vrijkomende woningen toegewezen aan inwoners van Almere, blijkt uit beleidsstukken. Van de overige 20 procent is niet bekend welk deel uit Amsterdam komt.
Over eigen inwoners eerst gesproken: Haarlemmermeer maakte begin dit jaar ook bekend dat het de voorrang voor statushouders intrekt. Net als Lelystad een paar maanden eerder deed. De andere gemeenten in de MRA zien hier vooralsnog weinig in.
Ook in Dossier Jongerenhuisvesting:
Onder leiding van Leon Bobbe specialiseert Woonstichting De Key zich in huisvesting voor studenten en jongeren. Hoewel iedereen onderschrijft dat ‘woonstarters’ een belabberde uitgangspositie hebben, valt deze keuze niet overal in goede aarde. Bobbe over de kansen voor de woonstarter en de gevolgen van de nieuwe koers.
Dat jongeren moeite hebben een plek te vinden op de krappe Amsterdamse woningmarkt, is genoegzaam bekend. Maar een groep jongeren die maar geen vaste grond weet te vinden, klopt nu nadrukkelijk aan de deur.
De komende vier jaar wil Amsterdam de bouw starten van 10.500 betaalbare woningen en kamers voor studenten en jongeren. Daarvan moeten er 9.000 woningen in de stad zelf komen en 1.500 in omliggende gemeenten. Het gaat zowel om tijdelijke als permanente woningen. Dit staat in het Plan Jongeren- en Studentenhuisvesting 2019-2022.
Change= levert in juni in Amsterdam zijn tweede woongebouw voor werkende jongeren op. Een bijzonder gebouw met een bijzonder concept. Maar of ditmaal een wethouder of stadsdeelbestuurder het gebouw wil openen? Na krantenartikelen waarin huurders klaagden over niet ingeloste verwachtingen, hoge servicekosten en betutteling, tonen politici zich niet meer zo happig op ontmoetingen met initiatiefnemer Ralph Mamadeus. Mamadeus voelt zich slachtoffer van ‘trial-by-media’: “Wij zijn de goedkoopste in dit segment”.