Overslaan en naar de inhoud gaan
Top
Gemeenten en corporaties breken schotten af in regio Zaanstreek-Waterland
Breder woningaanbod voor senioren moet voor doorstroming zorgen

Hoe kan je meer ouderen helpen of verleiden om hun grote woning in te wisselen voor een meer geschikte gelijkvloerse woning en zo meer jonge gezinnen aan een grotere woning helpen? Met dit vraagstuk houden vele gemeenten en corporaties zich al jaren bezig. In Zaanstreek-Waterland breken zij nu onderling schotten af om meer doorstroming op gang te brengen.

Image

Oude bomen verplaats je niet. Senioren verhuizen niet veel, zo blijkt uit elk onderzoek. Zolang er weinig aan de gezondheid mankeert, oriënteren relatief weinig ouderen zich op een meer geschikte of kleinere woning. Die zoektocht start pas als gebreken of klachten zich aandienen. En dan moet er op stel en sprong iets worden geregeld. Ook dat zie je terug in de demografische data: 85-plussers verhuizen aanzienlijk vaker dan jongere senioren.
Beleidsafdelingen van gemeenten en corporaties breken zich al jaren het hoofd hoe ze ouderen wat eerder kunnen bewegen dan wel verleiden te verhuizen naar een meer geschikte woning. Met als nevendoel om de veelal grote woningen die senioren bewonen, vrij te spelen voor de jonge gezinnen die snakken naar meer ruimte.
Senioren denken dus pas op gevorderde leeftijd over een vervolgstap. Als de wat jongere ‘empty nesters’ verhuizen, betrekken ze veelal een even grote of zelfs een grotere woning. Niet alleen empty nesters maar ook verwende nesten, zou je kunnen zeggen. Maar geef ze eens ongelijk. De huizenbezitters onder hen hebben veelal een lage hypotheek en kunnen bij verkoop hun woonwensen verzilveren.
Zij hebben keuze. Dat geldt veel minder voor sociale huurders. Veel beleid - van gemeenten en corporaties - is op deze doelgroep gericht.
Platform31 heeft recentelijk allerlei interventies van corporaties en gemeenten geïnventariseerd. Dat leverde vijf actielijnen op: zorgen voor een passend aanbod (gelijkvloers, in de buurt, bij voorzieningen), op weg helpen (voorlichting, communicatie, hulp bij zoeken), ontzorgen (hulp bij verhuisproces, persoonlijke ondersteuning), prijsprikkels (huurprijsbehoud, verhuisvergoeding) en voorrang geven (zie tabel).

 

Interventie

Instrumenten

Passend aanbod

Sturen op voldoende geschikte woningen, door onderzoek naar vraag, aanbod en discrepantie.

Op weg helpen

Bewustwording en informeren door voorlichtingscampagnes, gesprekken, internetpagina’s en informatiefolders. Daarmee bewust maken van situatie en bekend maken met mogelijkheden, verdeelsysteem, zoeken en aanbod.

Ontzorgen

Begeleiden en uit handen nemen door persoonlijke gesprekken, helpen met inschrijving, attenderen en reageren op geschikt aanbod, verhuizing bespreken en stappen overzichtelijk maken, bemiddelen en doorverwijzen.

Prijsprikkel

Huurprijsbehoud, verhuiskostenvergoeding, aanpassen huurprijs naar inkomen.

Voorrang

(Kleine) uitzonderingen op regels, zoals leeftijdscriterium, inkomen en reactietermijn.

Bron: Platform31: Doorstroming stimuleren van senioren op de woningmarkt - Quickscan van tien praktijkvoorbeelden

Grote coalitie in Zaanstreek-Waterland

Met al die stimulerings- en voorrangsmaatregelen is inmiddels ruime ervaring opgedaan. Met wisselend succes. De conclusie van Platform31 op basis van tien praktijkvoorbeelden: er is geen ‘golden bullet’. “Het werkt het best wanneer er een pakket aan interventies is dat de professional, bijvoorbeeld een wooncoach, per huishouden op maat kan inzetten.”
Een andere conclusie: goede samenwerking tussen woningcorporaties en gemeenten helpt enorm. En dat is nu precies wat de gemeenten in Zaanstreek-Waterland én de acht actieve woningcorporaties in dat gebied beogen met een nieuw initiatief dat 1 juli start.
Geen van de instrumenten van het programma ‘65plus verhuisvoordeel’ is echt nieuw. We kennen de huurprijsgarantie (nooit meer dan de oude huur), de verhuissubsidie (hier 1.000 euro), de voorrang op gelabelde woningen en - zo nodig - de persoonlijke ondersteuning.
“Maar de meerwaarde van dit initiatief is dat voor huurders grenzen wegvallen tussen corporaties en gemeenten””, zegt Dion Heinis, beleidsadviseur bij Parteon en betrokken bij de ontwikkeling van dit initiatief. “Dat geeft ouderen die willen verhuizen meer keuze, niet alleen van gewenste buurt of gemeente, maar ook van type woning of woonvorm.”  
De corporaties stellen voor het eerste proefjaar 150 sociale huurwoningen beschikbaar. Een provinciale subsidie maakt de verhuisvergoeding van 1.000 euro mogelijk. Huurders kunnen zelf zoeken via WoningNet en/of Woonmatch, en zo nodig ook ondersteuning krijgen van hun woningcorporatie.

Doorstroming bij Parteon

Een deel van de betrokken corporaties heeft zelf al regelingen voor senioren. Parteon, de grootste corporatie in de Zaanstreek-Waterland, heeft bijvoorbeeld al sinds 2014 een seniorenmakelaar en een voorrangsregeling om oudere huurders te ondersteunen bij hun verhuiswens. Dat bleek een groot succes. Jaarlijks maken tussen de 51 en 57 senioren - tussen de 6 en 8 procent van het totaal aantal verhuizingen - gebruik van deze bemiddeling.
“We gaan door met onze huidige aanpak. De regelingen gaan naast elkaar bestaan. Het nieuwe initiatief wordt na een jaar geëvalueerd. Op basis van de resultaten besluiten we of en op welke manier we doorgaan. Ik ben heel benieuwd naar de resultaten en ook wat bij senioren de doorslag geeft. Zo was een uitdrukkelijke wens van de gemeente om bij verhuizing huurbehoud te garanderen. Maar wij hebben de afgelopen jaren bij onze aanpak gemerkt dat dat niet zo’n grote rol speelt. Vanwege de wetgeving rond passend toewijzen liggen veel huren toch al dicht bij elkaar.”
De regio Zaanstreek-Waterland vergrijst. Het aantal 65-plussers groeit van 66.000 in 2019 naar zo’n 85.000 personen in 2030. Daarvan woont 45 procent in een sociale huurwoning van een corporatie. Het nieuwe initiatief beoogt het voor senioren eenvoudiger te maken een geschikte woning te vinden. Bijkomende doelen zijn het vrijspelen van gezinswoningen en het terugbrengen van woongerelateerde zorgkosten.

 

Aanpak seniorenhuisvesting Amsterdam

Het Amsterdamse programma Ouderenhuisvesting 2019-2022 bestaat uit een drietrapsraket.

  1. Zo wordt er allereerst naar gestreefd zoveel mogelijk bestaande zorghuisvesting te behouden en die te transformeren naar hedendaagse behoeften.
  2. Relatief nieuw is de inzet op het realiseren van meer zelfstandige geclusterde woonvormen voor senioren; de revival van het hofje, maar dan in moderne vorm (zie eerdere nummers van NUL20).
  3. De meeste senioren zullen niettemin zo lang mogelijk zelfstandig ‘thuis’ blijven wonen, in de ‘normale’ woningvoorraad. Dat wordt bevorderd door nieuwbouw ‘levensloopbestendig’ uit te voeren, door geschikte ouderenwoningen te labelen, door woningaanpassingen te vergoeden, door de inzet van wooncoaches en door verhuisregelingen. Wat betreft dat laatste. Vanaf 65+ krijgen ouderen voorrang op een deel van de (gelabelde) corporatiewoningen. Daarnaast kunnen ze gebruik maken van de verhuisregelingen Van Hoog naar Laag (hierna: VHNL) en Van Groot naar Beter (hierna: VGNB). Die regelingen worden bijna jaarlijks op details aangepast. Op 1 juli is dat ook weer het geval. Zo kunnen verhuizende senioren straks de oude huurprijs al vanaf 65 jaar meenemen naar de nieuwe woning (dat was 70 jaar) en komen meer woningen in aanmerking.

VGNB leidde in 2020 tot 102 gerealiseerde verhuizingen, waardoor 102 grote woningen van ten minste 70 m2 en ten minste vier kamers zijn vrijgekomen.
VHNL leverde in 2020 slechts 92 verhuizingen op, veel minder dan in 2019 (172). Maar wellicht is er in de administratie iets mis gegaan. Er zijn namelijk in 2020 wel veel meer 65-plussers verhuisd zonder verhuisregeling: 758 ouderen.

 

Corporaties, zorgaanbieders, stichtingen of verenigingen kunnen in de hoofstad subsidie aanvragen voor het oplossen van knelpunten bij het langer zelfstandig thuis wonen van ouderen (65+). Meer informatie

 

 

Fred van der Molen