Ook New Towns worden ouder. De bewoners van Almere Haven, met de oudste wijken van de stad, hebben behoefte aan nieuwe voorzieningen, betere openbare ruimte en duurzame woningen. De gemeente wil ook zo’n 2.500 nieuwe woningen toevoegen, speciaal voor jongeren en ouderen.
|
Op 30 november 1976 krijgen Henk en Lia de Clerk als officiële eerste bewoners van Almere de sleutel van hun nieuwe huis. Voor veel Amsterdammers - afkomstig uit zwaar verloederde buurten - gaat een droom in vervulling als ze in Almere Haven, het eerste stadsdeel van de nieuwe stad, een moderne eengezinswoning krijgen. Almere Haven ligt aan het Gooimeer en telt in totaal ruim twintigduizend inwoners. Bijna vijftig jaar later zijn de binnenringwijken, de oudste delen van Almere Haven aan vernieuwing toe. Het winkelaanbod en de maatschappelijke voorzieningen moeten beter aansluiten bij de vraag van vandaag, de openbare ruimte verdient een nieuwe inrichting en de woningen vragen om een verbeterslag. De wijken De Wierden, De Hoven, De Werven en Almere Centrum bestaan voor meer dan de helft uit sociale woningbouw. De huurwoningen zijn in bezit van drie corporaties: Goede Stede, Ymere en de Alliantie. |
De oudste delen van Almere Haven zijn ruim veertig jaar oud. “Aan die vaak royale huizen mankeert niet zoveel. Ze verkeren in redelijke staat. De woningen zijn wel toe aan groot onderhoud, maar dat is na die tijd niet meer dan logisch. We willen onze woningportefeuille ook nog verder verduurzamen, Haven moet net als wijken elders aardgasvrij worden gemaakt, maar de woningen als zodanig kunnen nog decennia mee”, zo verklaart Richard Winkels, manager projectontwikkeling bij de Alliantie Ontwikkeling.
Haven binnen de binnenring, het centrumgebied, De Hoven, de Wierden en de Werven, omvat zo’n vijfduizend woningen en bestaat in meerderheid uit sociale woningbouw. In de wijk De Wierden ligt het percentage sociale huur op bijna 70 procent. De Alliantie is één van de drie woningcorporaties in Haven. Veel huurders wonen er al heel lang. “In Amsterdam zijn er nog maar weinig plekken waar je mensen echt Amsterdams hoort praten. In Haven is het niet zelden de taal van de mensen die eind jaren zeventig Amsterdam zijn ontvlucht. Vaak zijn ze ontzettend trots al veertig jaar of misschien wel langer in Haven te wonen”, aldus Winkels.
Vergrijzende bevolking
De geringe doorstroming van de Havenaren maakt dat sprake is van een krimpende, vergrijzende bevolking, zo schetst Saskia Boekstal, programmanager stedelijke vernieuwing bij de Gemeente Almere. “Er komen in Haven meer één- en tweepersoonshuishoudens. De gemiddelde leeftijd van de inwoners gaat verder omhoog. Die vergrijzing brengt problemen met zich mee. We zien steeds meer kwetsbare, alleenstaande ouderen. Het woningaanbod, voornamelijk woningen voor gezinnen, sluit slecht aan bij de wensen en behoeften van senioren.”
In Haven wordt vaker Amsterdams gesproken dan in Amsterdam
De sociale huurwoningen in dit deel van Haven behoren bovendien tot de goedkope woningvoorraad. Vrijkomende woningen worden veelal toegewezen aan mensen met een klein budget. “We hebben ook door het toewijzingsbeleid – corporaties moeten betaalbaar toewijzen- te maken met een groeiend aantal kwetsbare inwoners. Steeds meer bewoners in die wijken zijn afhankelijk van een (bijstands-)uitkering. Ook dat heeft effect op die wijken. Als van steeds meer mensen de veerkracht beperkt is, dan groeit de sociale problematiek.”
Het is niet alleen de in toenemende mate kwetsbare bevolking die zorgen baart, zegt Boekstal. “Haven Centrum was in de beginjaren van New Town Almere hét populaire winkelgebied van de stad. Die tijd is voorbij. Het hoofdwinkelgebied van Almere is verschoven naar Almere Centrum. Bovendien verandert het retaillandschap. Haven Centrum kampte daardoor met toenemende winkelleegstand in een te groot winkelgebied. En er speelt nog veel meer. Voorzieningen verdwijnen. Het gebouw van de middelbare school is verouderd, de openbare ruimte is toe aan vernieuwing. Op al die vlakken, fysiek en sociaal, zullen we de handen uit de mouwen steken om Haven ook in de toekomst aantrekkelijk te houden.”
Havenverbond
| De vernieuwing van het hart van Almere Haven onder de titel Havenhart 2.0 wordt uitgevoerd door het Havenverbond. Naast de drie corporaties nemen daar aan deel de gemeente Almere en acht in Haven actieve maatschappelijke organisaties, zoals Zorggroep Almere, Almeerse Scholengroep, Leger des Heils en ondernemersorganisatie BIZ. Bijzonder aan het Havenverbond is dat in de besluitvorming iedere stem even zwaar telt. |
Stadsvernieuwing is in Haven niet alleen een zaak van gemeente en woningcorporaties. Boekstal: “Juist omdat we op veel vlakken de kwaliteit van de wijk willen verbeteren, is het belangrijk niet alleen de bewoners maar alle stakeholders bij die vernieuwing te betrekken. Dat is ons gelukt in het zogeheten Havenverbond. Daarin participeren niet alleen gemeente en corporaties, maar ook de maatschappelijke organisaties die zich betrokken voelen bij de wijk. Samen hebben we een visie voor Haven ontwikkeld en samen zetten we de verdere koers uit. Bijzonder is ook dat alle deelnemers een gelijke stem hebben in die samenwerking.”
Extra woningbouw
Belangrijk element voor de toekomst van Haven is de toevoeging van 2.500 woningen tot 2040. Winkels: “We willen in en nabij Haven nieuwe woningen bouwen. Denk daarbij aan de bouw van appartementen die geschikt zijn voor ouderen. Nieuwbouw biedt hen de mogelijkheid comfortabel te wonen, zonder dat zij op grote afstand van de voorzieningen in het bij hen zo geliefde Haven Centrum terechtkomen. Woningbouw in de nabijheid van de oude woonplek heeft ook een belangrijk sociaal voordeel. Dan gaan de sociale netwerken die de oorspronkelijke bewoners in al die tijd met elkaar hebben opgebouwd niet onmiddellijk verloren. We zien bovendien nog een tweede doelgroep. Er zijn veel jonge Almeerders die graag in hun stad willen blijven wonen. Zij hebben lang niet altijd de middelen om een woning te kopen; ook in Almere worden koopwoningen steeds duurder. Het overige huurwoningaanbod is beperkt van omvang en lang niet altijd betaalbaar. Ook voor hen willen we van betekenis zijn.”
Haven Centrum kampt met toenemende winkelleegstand
Heel hard gaat het met de toevoeging van woningen nog niet, erkennen Boekstal en Winkels. Corporaties zijn naarstig op zoek naar locaties. Winkels denkt dat het uiteindelijk wel zal lukken. “Soms is er plek binnen de oude bebouwing. De middelbare school in Haven wordt vernieuwd. Dan komt er ruimte vrij om woningbouw toe te voegen. En we kijken nadrukkelijk naar woningbouwmogelijkheden in de nabijheid. Niet zo lang geleden hebben wij het NCCW gebouw aangekocht. We denken daar grote aantallen appartementen te kunnen realiseren.”
Transformatie en verkoop
Verandering van Almere Haven komt niet alleen voort uit nieuwbouw. De Alliantie werkt ook aan kleinschalige transformaties. “Soms slagen we erin een kleine winkelstrip onder een woongebouw, een winkelbestand waar wij geen toekomst meer in zien, te transformeren naar wonen. Daarbij gaat het niet om grote aantallen, maar de toevoeging van vijf woningen levert wel een positieve bijdrage aan de buurt. Ook omdat we daarmee de kwaliteit van de leefomgeving kunnen verbeteren.”
Verder zet zijn corporatie in op de selectieve en gerichte verkoop van sociale huurwoningen. “We zijn zeker niet doof voor de weerstand tegen verkoop van sociale huurwoningen. Maar tegelijkertijd geloven we ook dat gemengde buurten, dus met een minder eenzijdige woningvoorraad, voor bewoners het prettigst zijn. Bovendien kunnen we met de opbrengst van de verkoop meer nieuwe woningen bouwen in Almere, en geven we bij de verkoop altijd voorrang aan sociale huurders.”
