Bewoners van Amsterdamse sociale huurwoningen zijn niet happig om over te stappen naar een warmtenet. Onzekerheid over toekomstige tarieven van monopolist Vattenfall is een van de redenen. Corporaties stellen daarom hun verwachtingen bij. Het plan van de gemeente Amsterdam om de hoofdstad in 2040 aardgasvrij te hebben staat daarmee op losse schroeven. Dat is de conclusie van een analyse van NRC naar de praktijk van de warmtetransitie. "Eerlijk is eerlijk. Het lukt niet om bewoners een verhaal over het warmtenet te vertellen dat helder én eerlijk is”, zegt Eric Nagengast, directeur vastgoed van de Amsterdamse woningbouwcorporatie Rochdale in het artikel.
In het plan Warm Amsterdam, dat Amsterdam opstelde in samenwerking met de woningbouwcorporaties en warmteleverancier Vattenfall, wordt het gros van de bestaande woningvoorraad gasloos gemaakt door aansluiting op een warmtenet. In de plannen worden veel sociale huurwoningen in Nieuw-West, Zuidoost en Noord het eerste van het gas gehaald. De beoogde wijken liggen in de buurt van warmteleidingen, waardoor flinke aantallen woningen relatief snel van het gas af kunnen, zo staat er in het draaiboek. Indien enigszins mogelijk krijgen de complexen eerst of gelijktijdig een opknapbeurt inclusief betere isolatie.
Maar het blijkt een uitermate taai proces om bewoners mee te krijgen, zo blijkt uit het NRC-artikel. En 70 procent instemming is vereist. In meerdere complexen werd dat aandeel niet gehaald, omdat bewoners geen stem uitbrengen of omdat ze tegen stemmen: "We begonnen enthousiast, maar hebben te weinig oog gehad voor de vraag of onder de bewoners wel draagvlak is”, concludeert Anne-Jo Visser, directeur van de Amsterdamse Federatie Woningbouw Corporaties (AFWC), in de NRC. "Er moet een beter aanbod komen.”
En dat terwijl het toch 'an offer you can't refuse' leek: geen gas meer in de woning, een geïsoleerde woning, geen extra huurverhoging én een vergoeding voor een nieuw fornuis met gratis pannenset.
Om Amsterdam aardgasvrij te maken voor 2040 moeten er ieder jaar 27.000 woningen aardgasvrij worden gemaakt. In de eerste vier jaar lukte dat slechts 4.000 keer, aldus de NRC. Zeker, dat waren pioniersjaren. Maar de woningcorporaties zien de opschaling stagneren. Er lijken in hun maar twee wegen open te staan om meer snelheid te realiseren: het instemmingsrecht afzwakken of het aanbod aantrekkelijker maken. De maatschappelijke doelstelling van de energietransitie met deadlines, gebaseerd op de klimaatdoelen van Parijs en Amsterdam, botst met individuele keuzevrijheid van huurders. En als een participatietraject eigenlijk maar tot een uitkomst mag leiden, zorgt dat alleen maar voor wantrouwen. Minister De Jonge wil niet fundamenteel rommelen aan het participatierecht, maar werkt wel aan een wetswijziging voor participatie bij verduurzamingsprojecten in VvE-situaties. Volgens dit voorstel tellen alleen nog de stemmen van huurders die op het voorstel reageren. De invoering van die wijziging laat minimaal nog enkele jaren op zich wachten.
Tarieven
De andere route is het aanbod aantrekkelijker maken. Huurders hebben nu geen garantie dat een warmtenet goedkoper of in ieder geval niet duurder wordt. Veel hangt af van de individuele situatie. De tarieven zijn gekoppeld aan die van gas. De ACM stelt jaarlijks vast welke prijzen de warmteleveranciers - immers monopolisten - maximaal mogen berekenen. Met sterk wisselende energieprijzen blijft dat een ingewikkeld verhaal, zeker als gebouweigenaren (bij blokverwarming) collectief termijncontracten afsluiten. Om werkelijk aantrekkelijk te zijn zouden de tarieven onder die van gas moeten liggen. Vattenfall verraste in december zijn warmteklanten met een verhoging van het vastrecht van iets meer dan 500 naar bijna 800 euro per jaar vanwege "hogere kosten voor materiaal, inhuur en personeel".
Van wie zijn de Amsterdamse warmtenetten?
|
Image
- Vattenfall bezit het grote netwerk in het zuiden en oosten van de stad. - Vattenfall bezit ook het netwerk in het westen en noorden van de stad. - Eneco heeft (ingeplande) warmtenetten in het WAD-kwartier en Strandeiland. - Eteck bezit het warmtenet op Centrumeiland. - Westpoort Warmte is 50/50-deelneming van gemeente Amsterdam en Vattenfall. Geen van deze warmtenetwerken voldoet kortom aan het voornemen van het kabinet dat op termijn een meerderheid van de aandelen in publieke handen moet zijn. Het Zweedse staatsbedrijf Vattenfall nam in 2009 NUON, een voormalig Nederlands overheidsbedrijf, over voor tien miljard euro. Dat bleek een financiële miskleun en de Zweedse belastingbetaler draaide er voor op. |