Langer Thuis - de woningvoorraad van zorgdoelgroepen

Volgens dit rapport van Platform31 wordt de ondersteuning van thuiswonende mensen met een langdurige zorgvraag een van de omvangrijkste opgaven voor gemeenten. En omdat gemeenten een belangrijke taak hebben in de huisvesting van deze burgers, moeten ze daar wel een visie op formuleren. De eerste stap daartoe is inzicht krijgen in de geschiktheid van de woningvoorraad.
Het rapport is vooral een inventarisatie. Er wordt beschreven hoe vijftien gemeenten - waaronder Zaanstad - de kwaliteit en de geschiktheid van de woningvoorraad voor zorgvragers in beeld proberen te brengen. De meeste gemeenten blijken zoekende: waar moeten woningen voor verschillende zorggroepen aan voldoen? Welke eisen stelt de nieuwe groep zorgvragers die zelfstandig wil blijven wonen zelf? Slechts een enkele gemeenten heeft volgens de opstellers van het rapport "een duidelijke visie en bijbehorende kwaliteitseisen".

De meeste onderzochte gemeenten hebben wel zicht op de eisen voor de brede groep mensen met fysieke beperkingen. Maar deze eisen zijn niet doorvertaald naar de hele woningvoorraad. Voor gelabelde woningen voor senioren stellen alle gemeenten eisen aan de geschiktheid. Een enkele gemeente stelt eisen aanvullend op het Bouwbesluit. Daarbij worden diverse definities van levensloopbestendigheid of -geschiktheid of (aanpassingen aan) landelijke keurmerken zoals Woonkeur gehanteerd. Wat in de ene gemeente levenloopbestendig is, kan in de andere gemeente rollatorgeschikt heten.

Maar er is meer dan alleen de woning zelf. Zorgdoelgroepen hebben vaak ook een inbedding in welzijn en zorg nodig om zelfstandig te kunnen wonen. Gemeenten geven aan dat ze behoefte hebben aan (actualisatie van) een normatief kader met de noodzakelijke randvoorwaarden daarvoor.
Verschillende gemeenten vragen zich af of de uitgangspunten die ze nu hanteren, wel passen bij de vraag van de nieuwe zorgvragers. Welk aanpassingsniveau van woningen streven we na en op welke plekken? Welke wijkvoorzieningen hebben zorgvragers nodig? De meeste geven bovendien aan dat het hen aan inzicht ontbreekt welke eisen de nieuwe doelgroepen stellen. Bijna alle ondervraagden geven aan onzeker te zijn over welke randvoorwaarden de langdurige zorgvragers aan de woning en de woningvoorraad stellen. Er is dus veel ongemak.
Tot slot de hamvraag: hoe moeten gemeenten aan de veronderstelde extra vraag naar geschikte woningen voldoen? Toch vooral door het opplussen van de bestaande woningvoorraad (huur en koop) en het opwaarderen van bestaande wooncomplexen, is het pragmatische antwoord. Want van corporaties, voorheen de belangrijkste investeerders in dit segment, kan niet heel veel meer op het gebied van nieuwbouw worden verwacht. En in de particuliere sector vormt met name de financiering door banken een belemmering. Daarbij speelt het probleem dat eigenaar-bewoners in veel delen van het land hun woning moeilijk kwijtraken.