Pioniers in de stad

Nadat Uitgeverij Trancity*Valiz kort geleden al ‘Stedelingen veranderen de stad’ uitbracht, volgt nu ‘Pioniers in de stad’. Het onderwerp is grotendeels hetzelfde: hoe vergaat het de activisten die zelfstandig buurtprojecten opstarten, deels buiten de overheid en andere gevestigde kanalen om?
Ook in dit door het platform ‘Lokale Lente’ (dat zichzelf omschrijft als “een expertgroep in bottom-up wijkontwikkeling”) geproduceerde boek veel aandacht voor de buurtprojecten zelf. Sleutelbegrippen daarbij zijn autonomie, laagdrempeligheid, kleinschaligheid en sociale innovatie. De initiatiefnemers willen niet alleen maar leuke dingen voor zichzelf, ze proberen buurtbewoners – ook de als “kansarm” omschreven Amsterdammers – er nadrukkelijk bij te betrekken.
Geplaatst in hoofdstukken over vastgoed, werk en sociaal ondernemen worden de diverse projecten conceptueel ingekaderd. Tussendoor kunnen we columns lezen, o.a. van stadsdeelbestuurder Achmed Baâdoud uit Amsterdam Nieuw-West of van Nies Miedema (trainer in sociaal ondernemerschap). Weet de eerste vooral te excelleren in politieke platitudes, Miedema trekt daarentegen een interessante vergelijking met de jaren tachtig, toen het economisch ook niet zo best ging. Wat de krakers toen probeerden kan nog steeds als voorbeeld dienen; om de Kabouters van Roel van Duijn, een dik decennium daarvoor, niet te vergeten.
Zal uit deze verspreide initiatieven een echt nieuwe lokale economie voortkomen? Volgens een aan argumenten arm betoog van Jan Rotmans, omschreven als hoogleraar transitiekunde, kantelt de top-down samenleving, naar een decentrale bottom-up variant. In de tussentijd zal het er chaotisch aan toegaan, voorspelt hij. Mensen weer als norm, in plaats van grootschalige structuren. En ja hoor, daar valt alweer de term ‘nieuw paradigma’.
“Jargon proberen we te vermijden, maar we ontsnappen er toch niet helemaal aan”, schrijven de samenstellers. Dat is een understatement. Bij dit onderwerp verwacht je eigenlijk levende taal en geen beleidsjargon als “doorontwikkelen van communities” of “bindende functie voor de buurt”.
Dat laat onverlet dat hier sprake is van een interessante maatschappelijke ontwikkeling. Maar is het niet wat naïef om te verwachten dat op deze manier een duurzaam middenveld zal ontstaan? Misschien over twee jaar een vervolg?