Cordaan Rond

421 archiefdozen, 81 verhuisdozen, 10 stellingkasten, vier ladenkasten en ontelbare herinneringen liggen aan de basis van ‘Cordaan Rond’, een geschiedenis en beschrijving van wat tegenwoordig een ‘zorgconcern’ heet. Een boek over talloze vormen van zorg, met aandoenlijke verhalen. Maar ook een beeld van verzakelijking: fusies, schaalvergroting en ‘bedrijfsopbrengsten’.
Hetti Willemse en Tineke van den Klinkenberg zijn oudgedienden en weten waar ze over schrijven. In ‘Cordaan Rond’ gaan ze met zevenmijlslaarzen door 330 jaar zorggeschiedenis van Amsterdam en omstreken. Zonder wetenschappelijke pretenties maar met veel oog voor detail. Oorspronkelijk materiaal, zoals natuurlijk foto’s, maar ook overheidsadministratie spreekt boekdelen. Maar naast grote lijnen lichten ze nevenontwikkelingen en personen uit. Als lezer verveel je je geen moment.
Dat in Nederland nog in 1866 een cholera-epidemie woedde, die duizenden slachtoffers maakte, laat zien hoe bijvoorbeeld de zorg voor hygiëne lange tijd niet vanzelfsprekend was. Hele oude Amsterdammers herinneren zich nog de Boldootkar, waar bewoners hun poepemmers in konden legen. Dankzij de Woningwet (echte toiletten!) en kruisverenigingen kwam aan die toestanden langzaam een eind. Er waren praktische visionairs voor nodig, zoals de artsen Samuel Sarphati en Ben Sajet (“geef hem een probleem en een telefoon, bespaar hem de details en het probleem is op weg naar een oplossing”).
Wat eeuwenlang een door compassie gedreven maatschappelijke activiteit was, moest van de voormalige Philipsdirecteur Wisse Dekker aan de tucht van de markt worden onderworpen. Zijn overheidsrapport zorgde voor een golf van meestal problematische fusies. ‘Samenwerkingsconvenanten’ bleken vaak niet te voldoen. De nieuwe organisatie kreeg bij de fusie tot Cordaan een groot financieel probleem mee van Amsterdam Thuiszorg.
De geschiedenis loopt door tot vandaag. De Amstelhof is nu de Hermitage en veel zorgcomplexen staan op de nominatie om gesloten te worden. Zal de zorg aan huis voldoen? De Amsterdamse wethouder Van der Burg zegt onomwonden dat de zorg minder wordt. Maar Cordaan, zo blijkt onder andere uit een kringgesprek aan het eind van het boek, gaat dapper verder met “het benutten van schaalvoordelen voor kleinschalige zorg”. Er is sprake van “een totale bedrijfsopbrengst (uit 2011) van 357 miljoen”. Verder zijn de fusies voortgekomen uit een visie op zorg en niet uit financiële motieven. Ja, het staat er.
Een ongelooflijk boeiend boek, zeker voor wie de nabije toekomst van de diverse zorgvoorzieningen werkelijk aan het hart gaat.