Wonen in een monumentaal huis

Het goed ontvangen ‘Amsterdamse interieurs’ heeft onlangs een vervolg gekregen. In ‘Wonen in een monumentaal huis’ staan bijzondere en grotendeels authentieke interieurs van woningen uit 1875-1945 in Amsterdam-Zuid centraal. Het is een cultuurhistorisch verslag, waarin niet alleen huizen, maar ook vroegere bewoners een belangrijke rol spelen. Huidige eigenaars komen eveneens aan bod. Hoe ervaren zij de geschiedenis waarin zij dagelijks leven? Zouden ze de lambrisering en oude badkamertegels er het liefst uitslopen, of houden zij vast aan het historisch zuivere totaalontwerp van deze interieurs?
Zij nemen in hun herenhuizen en stadsvilla’s genoegen met veel minder comfort dan bewoners van modale nieuwbouwwoningen. Enkel glas (maar wel glas-in-lood), slechte isolatie, geen cv en een keuken zonder afzuigkap. Je moet er dus wat voor over hebben. En dat is precies de inzet van dit boek - een eindproduct van een maar liefst drie jaar durend onderzoeksproject op initiatief van het Amsterdamse Bureau Monumenten & Archeologie. Dat ziet graag dat eigenaars uit zichzelf overgaan tot behoud. Zo lang er nog geen monumentenwacht is voor interieurs en het toekennen van een monumentenstatus door de overheid een kostbare zaak is, blijft deze benadering over. Dit boek wil dus overtuigen.
‘Wonen in een monumentaal huis’ is rijk geïllustreerd met veelzeggende oude en nieuwe foto’s, kaartmateriaal en plattegronden. Maar ook de tekstbijdragen zijn uitbundig. Naast verhalen van bewoners die aan het woord komen, worden we meegenomen in warmbloedige historische overzichten, terwijl de wat technischer beschrijvingen van de zich ontwikkelende architectuur van die periode niet ontbreken. Verhelderend is het hoofdstuk over opdrachtgeverschap en de ontwikkeling van straten, vaak per blok. Een serie hoofdstukken over kunstzinnig toegepaste bouwmaterialen maakt deze geschiedenis compleet.
Het zal vooral voor bewoners van dit type panden inderdaad boeiend leesvoer zijn. De kennis die ze opdoen, suggereert auteur Barbara Laan, kan misschien worden gecombineerd met het aanleggen van een dossier van het pand. Nieuwe eigenaars beginnen dan niet op nul. Maar lezers die zich tevreden moeten stellen met eenvoudiger uitgevoerde woningen en lagere plafonds kunnen zich net zo goed verlustigen aan dit materiaal.
Maar de inzet van de initiatiefnemers en auteurs is ambitieuzer: bewoners stimuleren zelf hun verantwoordelijkheid voor behoud te nemen. En de overheid prikkelen tot nieuw beleid in de vorm van een monumentale interieurwacht.