De kleur van de stad

Kleur zou tot dusver een onderbelicht aspect zijn van de stedelijke vormgeving. Dat is althans de boodschap van Rob van Maanen. Hij is oprichter van het Kleurbureau en adviseert onder meer stedenbouwkundigen en architecten over beeldkwaliteitsplannen. In de serie SUN statement publiceert hij nu een gedegen inleiding in de omgang met kleur. Het boek bestaat uit drie delen, waarin achtereenvolgens kleur als verschijnsel, de kleur van de stad en kleur als ontwerpinstrument worden besproken. En hoewel je aanvankelijk wel door moet bijten - vooral als Van Maanen lange citaten van verwante omgevingsfilosofen aanhaalt - word je in het derde, meest praktische, deel ruimschoots beloond.

Zijn stijl is zorgvuldig en de benadering van kleur, bijvoorbeeld als drager van cultuurhistorische verhalen, is ronduit subtiel. Voorafgaand aan de lancering van zijn Kleurbureau, in 2005,  produceerde hij al provinciale kleurkaarten en een kleurenatlas van Nederland. Al die waarnemingen en theoretische onderzoeken leidden tot een model van drie onderling verbonden ‘kleurbeelden’, waarbij algemeen, specifiek en manifest op elkaar moeten zijn afgestemd. Het lijkt ingewikkeld, maar Van Maanen bepleit hiermee eenvoudig een zorgvuldige afweging van voor-(manifest) en achtergrondkleuren (algemeen). Alleen dan versterken zij elkaar en kunnen specifieke kleurelementen de structuur van gebouwen onderstrepen.

Door de heldere illustraties krijgen deze theoretische uitgangspunten handen en voeten. Het is interessant om te lezen en te bekijken wat er kan gebeuren als je een zorgvuldige – en dus bewuste – afstemming achterwege laat. Naast een inleiding in zijn manier van werken is dit boek tevens een waarschuwing tegen al te botte ‘oplossingen’. Meer kleur toevoegen bijvoorbeeld kan een ontwerpfout niet goedmaken. Daarnaast denkt Van Maanen na over kleurbeleid. Zal de Omgevingswet, die in de maak is, uitkomst bieden? Bijvoorbeeld via de Welstand? En zou dat er dan, om een voorbeeld te noemen, in de toekomst toe leiden dat de kleurstelling van rode baksteen in het waterige milieu van IJburg kan worden voorkomen?

Een interessant boek voor ontwerpers en beleidsmakers op het gebied van ruimtelijke ordening. Wat nog ontbreekt is een bespreking van bewegende kleurdragers als auto’s, reclameborden of passanten. Maar het boek is zo al vol genoeg.