Waar zo’n veertig jaar geleden trots een serie hoogbouwflats werd opgeleverd, wordt nu driftig gesloopt en gebouwd. De wijk Wheermolen-West wordt integraal vernieuwd. Maar de crisis noopt de ontwikkelaars tot aanpassing van de plannen. En gemeente herziet – en beperkt vooral - haar rol.
| Wheermolen-West ligt tussen een spoorlijn aan de noordwestelijke kant, een doorgaande verkeersroute (de Churchilllaan) in het oosten, en de gekanaliseerde stroom de Where in het zuiden. Een typische wijk uit de jaren zeventig, met een combinatie van flats, rijtjeswoningen, grasperken en wat voorzieningen. De vernieuwing gaat verder dan de sloop van de zes Meteorenflats (omgedoopt tot Parkzone) en de bouw van een serie appartementencomplexen. De openbare ruimte wordt aangepakt en nadat de Driehoek is bebouwd, volgen sloop en nieuwbouw in het middengebied, dat is omgedoopt tot Wherepark. Hier komen voornamelijk series grondgebonden woningen en een aantal appartementen, huur en koop. De geplande Brede School is wegens budgetproblemen afgeblazen. Op die plaats komen nu ook woningen. De grote ontwikkelaars in dit gebied zijn Woningstichting Wherestad en Bouwfonds (koopwoningen). De gemeente beperkt zich tot het beheer van de openbare ruimte en de randvoorwaarden. Sloop: 574 sociale huurwoningen in de Parkzone (dus niet het middengebied). Bouw: 590 koop- en huurwoningen (waarvan 27% sociaal). Eveneens in de spoorzone. Voorziene einddatum: 2015 voor de spoorzone. Verder gesloopt: 60 duplexwoningen (Planetenstraat) en in het middengebied vanaf 2016 nog 150 woningen. Einddatum voor Wherepark is 2020. In de dichtbij gelegen nieuwbouwwijk Weidevenne zijn als compensatie 144 sociale huurwoningen gebouwd. |
Ondanks de vorst wordt op een steiger vrolijk gezongen. Op een steenworp afstand is te zien hoe sloopkranen happen nemen uit de laatste twee lege hoogbouwflats. Die maken plaats voor nieuwe appartementencomplexen, zo is de bedoeling. De bewoners zijn zonder veel problemen elders gehuisvest. Zesentwintig nationaliteiten in zes flats, met daaronder toch wel wat probleemgevallen. En op de begane grond garageboxen en duistere bergingen waar sociale controle lastig was. Initiatieven om de leefbaarheid op te schroeven kwamen hier, in de ‘spoorzone’, ondanks de nodige inspanningen niet van de grond.
Na jarenlange voorbereidingen, artikel 19-procedures en herhuisvesting van flatbewoners begon eind 2008 – Lehman Brothers was net omgevallen - de grootste sloop in de geschiedenis van Purmerend. Inmiddels zijn de eerste bewoonde en fris ogende appartementencomplexen en ‘stadsvilla’s’ aan de westelijke kant van de buurt gerealiseerd. Van Triton, met veel speciale voorzieningen, via Juno tot het in aanbouw zijnde Pallas. Koop- en huur in verschillende prijsklassen.
Maar ook in Purmerend sloeg de crisis toe. Precies op het punt naast Pallas, waar Vesta moet aansluiten, een door Bouwfonds Ontwikkeling te realiseren complex voor 50-plussers. Met later nog Altair. Maar dit complex heeft Bouwfonds daarom nog niet in verkoop genomen. Dit type appartementen loopt momenteel niet geweldig.
“Het duurt gewoon te lang voor je zeventig procent hebt voorverkocht”, begint projectleider Ben Vos van Bouwfonds. “Appartementen voor 50-plussers, dat gaat niet samen met de strenge hypotheekeisen van nu. Iemand met ook maar een beetje hartprobleem krijgt domweg geen lening.”
Afblazen van de bouw is ondenkbaar, stelt Vos : “We zitten op een rijdende trein, het stedenbouwkundig plan staat en de grondopbrengst is al berekend.”
Bouwfonds is door de tegenvallende belangstelling wel genoopt na te denken over aanpassingen. Vos: “Een mogelijkheid is om Vesta, met 84 voorziene appartementen, in twee stukken te knippen, met aparte hoofdingangen. Dan haal je voor het eerste blok sneller je voorverkooppercentage en kan je eerder bouwen. Verder proberen we beleggers te vinden die woningen willen afnemen, maar onze indruk is dat die liever in Amsterdam investeren.”
Een tweede tegenvaller voor Bouwfonds was het eerder van gemeentewege afblazen van de Brede School in de zuidoostelijk gelegen buurt de Driehoek. De ontwikkelaar verwierf nu wel het recht de veertig eengezinswoningen te bouwen die in het inmiddels gereedgekomen concept stedenbouwkundig plan voor dat gebied staan ingetekend. Corporatie Wherestad neemt hier de rest van de nieuwbouw voor haar rekening.
Gemeente geen alleseter
“De staat van de overheidsfinanciën maakt het onmogelijk om nog langer alles te verzorgen voor burgers.” Aan het woord is verantwoordelijk wethouder Hans Krieger (VVD). “Purmerend heeft al 10 miljoen euro geïnvesteerd in Wheermolen-West. We zijn geen alleseter meer.”
Zijn conclusie is duidelijk: de gemeente laat de rest van de vernieuwing - in casu het middengebied - over aan ‘de markt’. Lees: Woningstichting Wherestad, die de huidige woningen bezit, met als partner Bouwfonds. Dat het momentum van de vernieuwing stil kan vallen erkent hij. Maar de plannen zijn tegelijk kansrijk, meent Krieger: “Er is veel vraag naar betaalbare grondgebonden woningen met een tuin.”
De geplande Brede School is afgeblazen wegens budgettaire problemen. “Die voorzieningen gaan we elders aanbieden. Tegelijk ontstaat zo meer ruimte voor woningen. Vanwege de crisis beperkt de gemeente zich vanaf nu tot verkoop van de grond, beheer van de openbare ruimte en het stellen van randvoorwaarden.” Welke dat zijn is nog niet bekend.
“Herhuisvestingsproblemen doen zich in Purmerend niet voor”, gaat de wethouder verder. “Er is ruim voldoende aanbod in de sociale huur: 37 Procent in de huidige voorraad en voor de komende collegeperiode gaan we bij de nieuwbouw uit van 30 procent. Dat zal in Wheermolen-West overigens wat lager uitpakken.”
Samen met bewoners ontwikkelen
Woningstichting Wherestad is uit het voormalige woningbedrijf voortgekomen en erfde veel woningen in het lagere segment van de sociale huur. Veel vermogen voor investeringen heeft de corporatie dan ook niet, maar niettemin kon Wherestad een flink onrendabel voor haar rekening nemen. De financiële positie wordt overigens binnenkort versterkt door de op handen zijnde fusie met IntermarisHoeksteen.
Lastiger was het overtuigen van de huurders in het middengebied. Veel bewoners hechten erg aan hun buurtje, bevestigt communicatieadviseur Eugenie Buur van de corporatie: “We hebben twee jaar aan het contact gewerkt. Maar sloop is onafwendbaar, want de woningen zijn erg slecht geïsoleerd en onaantrekkelijk voor nieuwe huurders. Gelukkig zijn we nu in een positief gesprek verwikkeld. Een groep van 23 bewoners denkt mee over de ontwikkeling. Daarin gaan we zo ver mogelijk. Met schetssessies, excursies en veel inspraak.”
Een gedeelte van de bewoners schuift straks door naar het eerder vermelde huurcomplex Pallas in de westelijke spoorzone. Anderen willen per se terugkeren op hun oude woonplek. “Dat gaan we organiseren”, zegt Buur. “Bovendien blijven de woonlasten voor de huidige bewoners nagenoeg gelijk. Dat komt door veel lagere energiekosten en eventueel een huurkorting.”
| Yolanda Schaefer heeft de periode nog meegemaakt waarin Wheermolen bestond uit laagbouw en weiland. Zij is inmiddels voorzitter van de bewonersvereniging. Veel bewoners van het middengebied waren tegen sloop. In deze buurten met laagbouwwoningen bestaat veel sociale controle en betrokkenheid, waardoor senioren langer op zichzelf kunnen blijven wonen. In het overleg met Woningstichting Wherestad is bedongen dat de nieuwbouw van de Driehoek gereed is als de sloop van de nu nog bestaande woningen begint. Zo kunnen bewoners hun huidige buren behouden. Schaefer: “Wherestad houdt zich keurig aan de regels voor inspraak en betrekt ons bij de vernieuwing. Maar de bewonersvereniging neemt pas een definitief standpunt in als we de uitgewerkte plannen hebben bekeken. Wat ons betreft blijft alles bij het oude, maar als dat niet kan, willen we vergelijkbare nieuwbouwwoningen met tuinen van dezelfde omvang.” Over de rol van de gemeente, die zich terugtrekt uit het vernieuwingsproces: “We hopen dat de gemeente haar verantwoordelijkheid neemt als er onverhoopt geen overeenstemming wordt bereikt tussen Wherestad en bewoners van te slopen woningen.” |