Weesp is populair bij jonge Amsterdammers, weet PvdA-wethouder Peter Eijking van Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting. Dat blijkt zowel uit de reguliere woningverkopen als uit de grote belangstelling uit Amsterdam voor nieuwbouwprojecten. “De nieuwe woningen in Leeuwenveld zijn erg in trek bij gezinnen uit Amsterdam. De buurt ligt vlakbij het station. Bovendien bieden we een voor gezinnen aantrekkelijk woonmilieu.”
De bouw van rijtjeswoningen langs de noordrand van de Leeuwenveldseweg in Weesp vormt de voorloper van de bebouwing van de naastgelegen Bloemendalerpolder. De komende tien tot vijftien jaar moet daar de wijk Weespersluis verrijzen met in totaal 2750 veelal duurdere koopwoningen.
Maar met deze keuze is de sociaal-democratische wethouder minder gelukkig. “De bebouwing van de polder is de uitkomst van een lange politieke strijd. Onder het vorige college heeft de gemeenteraad uiteindelijk ingestemd met de bouw van alleen koopwoningen. Het huidige college van WSP (Weesper Stadspartij), GroenLinks en PvdA denkt daar fundamenteel anders over. Wij voerden jarenlang oppositie tegen die plannen en werden in 2014 door de kiezers beloond met een raadsmeerderheid.”

Tegen tweedeling

Eijking wil een meer gevarieerd woningaanbod. “Door alleen koopwoningen te bouwen ontstaat een vorm van tweedeling. Noordelijk van de spoorlijn alleen kopers en aan de andere kant de sociale huurders. Wij zijn overtuigd voorstander van gemengde wijken en vinden dat de plannen moeten worden aangepast.”
Eijking: “Ook onze raad vindt het belangrijk dat de sociale voorraad op peil blijft. Ymere verkoopt bestaande woningen, dat betekent dat de voorraad krimpt en er nieuwe sociale huurwoningen moeten worden bijgebouwd.”
Ymere is de enige corporatie binnen Weesp. Om de corporatie onder druk te zetten weigerde het college afgelopen zomer akkoord te gaan met het voornemen van de corporatie zich terug te trekken uit het bouwconsortium voor Weespersluis. Ymere vindt het vanwege de nieuwe Woningwet niet langer gepast dure koopwoningen te bouwen en wil daarom haar aandeel overdoen aan consortiumpartner AM. Weesp heeft daar kort geleden toch mee ingestemd, maar volgens Eijking doet dat niks af aan de wensen van het college: “Het plan voor Weespersluis heeft een looptijd van tien tot vijftien jaar. Het moet toch mogelijk zijn met private ontwikkelaars tot aanpassing van de bouwplannen te komen. Of door kavels een andere bestemming te geven, of door verdichting. Daarover moeten we overeenstemming zien te vinden.”
Het plan kent volgens Eijking nóg een wezenlijke tekortkoming: vrijesectorhuur ontbreekt. “Weesp heeft niet alleen behoefte aan sociale huur en koop. Daar tussenin bevindt zich een grote groep woningzoekenden die geen toegang heeft tot de sociale huurmarkt en evenmin een woning kan of wil kopen. Juist voor die groep moeten betaalbare vrije sector huurwoningen worden gebouwd. Ook die ontbreken in de huidige plannen, terwijl we overal lezen dat er veel investeerders zijn die dergelijke woningen graag willen bouwen.”

Ouder-Amstel: De Nieuwe Kern

De gemeente Ouder-Amstel denkt de komende tien jaar eveneens duizenden woningen te kunnen toevoegen. “We werken aan de ontwikkeling van de Nieuwe Kern. In het gebied tussen Amsterdam Arena en autosnelweg A2 kunnen 4500 woningen worden gebouwd. Wellicht worden het er nog meer,” zo zegt CDA-wethouder Rineke Korrel-Wolvers van Ruimtelijke Ordening en Wonen. “De gemeente is niet zelf grondeigenaar. Vijftig procent van de grond is in handen van de gemeente Amsterdam. We zijn dus sterk afhankelijk van de bereidheid van andere partijen om daar te bouwen. Ik verwacht dat we op korte termijn met de grondeigenaren tot overeenstemming kunnen komen over de ontwikkeling van dat gebied.” Enkele maanden geleden keurde Amsterdam de bouwplannen echter nog af vanwege onvoldoende grondopbrengsten. “Dat bericht is enkele maanden oud. We hebben er vertrouwen in dat we daar ook met Amsterdam wel uit komen”, aldus Korrel.

Nabij het oude Duivendrecht - tegen het Amstelkwartier aan - ziet wethouder Korrel mogelijkheden voor transformatie en verdichting. Het gaat dan om het Ouder-Amstelse deel van het Amstel Business Park, zuidelijk van de A10. “We zijn samen met betrokken partijen bezig met het opstellen van een ruimtelijk-economische visie voor het gebied. Nu is daar alleen bedrijvigheid met een bijzondere mix van kantoren, showrooms, groothandels, de drukkerij van Persgroep Nederland, toeleveringsbedrijven voor de bouwnijverheid etc. We zijn ons er heel goed van bewust dat bijvoorbeeld horecagroothandels heel belangrijk zijn voor de regio. Die koesteren we dan ook, maar tegelijkertijd denken we dat op sommige plekken verandering en verdichting tot de mogelijkheden behoren. Het gebied kent door de aanwezigheid van de metro een perfecte ontsluiting en wij zien op een beperkt aantal plekken goede kansen voor aantrekkelijke woningbouw.”
De gemeente verwacht in de eerste helft van 2017 meer duidelijkheid te kunnen bieden over de toekomst van het bedrijventerrein nabij de ringweg. In één deelgebied zijn al plannen voor ombouw van een verouderd kantoor naar huurwoningen. “Wonam heeft een deel van de kantoren in het Entrada-gebied aangekocht met als doel daar betaalbare woningen in het middensegment te realiseren. Wij ondersteunen die plannen graag”, aldus Korrel.
Buiten Duivendrecht zijn er in Ouder-Amstel volgens Korrel weinig bouwmogelijkheden: “Er worden in Ouderkerk-Zuid nog enige tientallen woningen gebouwd. Verder kunnen het terrein van een voormalige manege en een oud bankgebouw nog een andere bestemming krijgen. Maar dat betreft kleinschalige bouwplannen. En dan hebben we het wel zo’n beetje gehad.”

Geen wonderen uit Uithoorn

Uithoorn wil dit decennium nog uitbreiden met zo’n zo’n duizend woningen, aldus wethouder Hans Bouma voor Wonen en Leefomgeving (Gemeentebelangen). “Uithoorn blijkt aantrekkelijk voor mensen die hun gezin een rustig en veilig woonmilieu willen bieden. Financiële omstandigheden spelen daarbij ook een rol. Voor sommige woningzoekenden is Amsterdam simpelweg niet meer betaalbaar.”
De komende jaren wordt de uitleglocatie Legmeer-West volgebouwd. Ook wordt De Vinkenbuurt getransformeerd en moderniseert Eigen Haard zijn bezit. De corporatie sloopt daartoe drie van de negen zogeheten Europareiflats.
De politieke focus moet, wat Bouma betreft, liggen op de periode daarna. Begin volgend jaar wil hij met de gemeenteraad een actieplan vaststellen, waarin de woningbehoefte, de doelgroepen en potentiële gebouwen en locaties worden geïnventariseerd.
“Maar we komen al gauw in een spagaat terecht. De toekomstige bouwopgave zal bescheiden zijn. Niemand hoeft te rekenen op een wonder. onze mogelijkheden worden enorm beperkt door de aanwezigheid van beschermde natuurgebieden, de contouren van het almaar groeiende Schiphol en de aanwezigheid van kassengebieden, de veiling en bijbehorende logistieke complexen.”
Hij ziet het als een uitdaging om binnen die grenzen tot beweging in het woningbouwprogramma te komen. “Van veel trends kunnen we de gevolgen ook nog niet precies overzien. Bijvoorbeeld. Ouderen moeten langer thuis blijven wonen. Betekent dat dat zij op hoge leeftijd nog op zoek gaan naar een andere woning? En in welke omvang doen ze dat? Dat kunnen we nog helemaal niet overzien. Dat is slechts één aspect. Kunnen we het aantal scheefwoners verminderen? Wat moeten we daar vervolgens samen met Eigen Haard voor doen? We moeten mensen dan wel een alternatief product kunnen bieden. We kunnen binnen de woningvoorraad het een en ander verschuiven, maar het veld wordt niet groter.” Uithoorn heeft volgens Bouma ook weinig leegstaande kantoren die geschikt zijn om te transformeren.

Lijn 51 doortrekken

Uithoorn wordt bovendien beperkt door de geluidscontouren van Schiphol. Zit daar nog rek in? Bouma reageert zeer voorzichtig. “Dat is een buitengewoon lastige discussie. Ook ik hoor mensen zeggen: die hinder accepteer ik wel. Ik hou van Schiphol, maar wat als er over tien jaar of later klachten worden ingediend.”
Wel laat Bouma bekijken of de huidige vliegroutes kunnen worden gewijzigd. “Stel dat een dergelijke wijziging zou lukken, dan kan dat soelaas bieden voor de bebouwing van bijvoorbeeld de Bovenkerkerpolder.”
Verdere groei vraagt in elk geval betere infrastructuur. De gemeenteraad wil dat metrolijn 51 vanuit Amstelveen-Westwijk wordt doorgetrokken. De huidige verbinding tussen Amstelveen en Uithoorn is nu al zwaar onvoldoende, aldus Bouma.

Bouwen in het groen?

Volgens wethouder Bouma zal het Amsterdam en omliggende gemeenten met de huidige bouwplannen niet lukken de druk op de woningmarkt weg te nemen. “We staan voor een enorme opgave. Iedereen loopt tegen zijn grenzen aan. Dat betekent dat we op regionaal niveau op zoek moeten naar nieuwe oplossingen. Natuurlijk, ik moet ook de bewoners van Uithoorn tevreden houden. Maar de regio moet samen met provincie en Rijk op zoek naar andere antwoorden. Is het niet zaak minder voor gezinnen, maar juist meer voor alleenstaanden te bouwen? Wellicht moeten we de bouw van gezinswoningen beter afstemmen met gemeenten als Amstelveen en Ouder-Amstel.”
En moeten we ook niet vaker bouwen in het groen? “We lopen tegen keuzes uit het verleden aan”, zegt Bouma. “De uitkomst daarvan respecteren wij, maar het is iets anders of we in de toekomst geen andere keuzes zouden kunnen maken. Ik ben niet tegen groen. Maar de vraag is gerechtvaardigd of de huidige groenlocaties voor onze regio nog de meest logische zijn.”

Wethouder Korrel – zij woont zelf in polder De Ronde Hoep - kan zich niet voorstellen dat de beschermde groengebieden in haar gemeente wijken voor woningbouw. “Voor het goed functioneren van de Metropool Amsterdam is het belangrijk dat de inwoners over aantrekkelijke groene gebieden kunnen beschikken. Niet voor niks heeft de regio zich uitgesproken voor behoud van Waterland. Dat geldt ook voor de groene gebieden in onze gemeente. Veel mensen in de regio, bijvoorbeeld uit de oostkant van Amsterdam, genieten bij ons van de natuur.”
Wat kan Weesp op de lange termijn nog ondernemen? Eijking laat die discussie graag over aan zijn opvolger. De bestuurlijke toekomst van Weesp speelt daarbij een voorname rol. Rijk en provincie verlangen een gemeentelijke herindeling. De uitkomst is nog ongewis: richting het Gooi of toch richting Amsterdam/Diemen. “Eerst moet duidelijkheid ontstaan over onze bestuurlijke toekomst. Het zal sterk afhangen van die nieuwe bestuurlijke constellatie in welke richting een plaats als Weesp zich verder zal kunnen ontwikkelen.”

Woningproductie in de MRA

In juni verscheen de Monitor Woningproductie Noordvleugel 2016. De belangrijkste conclusie daaruit is dat de productie flink stijgt, maar dat de behoefte het komende decennium nog harder stijgt. In de periode 2015-2025 ligt de verwachte groei van de woningbehoefte 30.000 woningen boven de verwachte groei van de woningvoorraad. De bouwproductie in de MRA trekt flink aan. In 2015 steeg het aantal verleende bouwvergunningen in alle deelgebieden fors, met uitzondering van IJmond. In Amsterdam, Almere en Amstel-Meerlanden (met o.a. Amstelveen en Haarlemmermeer). verdubbelde het aantal vergunningen. Op basis van de cijfers van 2016 (t/m augustus) lijkt de productie overigens niet veel verder door te stijgen. Bron: Monitor Woningproductie Noordvleugel 2016