Wel tientallen plannen voor herontwikkeling

Ongewisse toekomst voor Kleiburg

Er zijn achttien plannen ingediend voor de redding van de Bijlmerflat Kleiburg. Daaruit moet in twee selectieronden de kandidaat tevoorschijn komen, waaraan woningstichting Rochdale de Bijlmerflat Kleiburg voor 1 euro overdoet. Althans, als er een geloofwaardig plan bij zit dat voldoet aan alle randvoorwaarden. Rochdale maakte eind december bekend zelf om financiële redenen af te zien van de voorgenomen renovatie.

Zie update (22-03-2011): Vier partijen aangewezen voor aanpak Kleiburg

Kleiburg

Sinds 1992 wordt door het Stadsdeel Zuidoost, Rochdale en Gemeente Amsterdam gewerkt aan de vernieuwing van de Bijlmermeer. Inmiddels zijn een flink deel van de oude honingraatflats gesloopt en vervangen door laagbouw, werden de hooggelegen dreven afgegraven en parkeergarages gesloopt. De stedelijke vernieuwing van de Bijlmer vordert, al wordt het tempo van de nieuwbouwplannen momenteel flink afgeremd door de crisis.
Een vijftal flats in het gebied van het Bijlmermuseum werd in de loop der tijd gerenoveerd: Gooioord, Groeneveen, Kruitberg, Kikkenstein en Grubbehoeve. In het gebied staat nog één honingraatflat in deplorabele staat: Kleiburg, eigenaar Woningstichting Rochdale.
In december 2009 committeerden Woningstichting Rochdale, Gemeente Amsterdam en Stadsdeel Zuidoost zich aan het behoud van Kleiburg als onderdeel van het ‘Bijlmermuseum’. Twee delen van de flat zouden op een ambitieuze wijze worden gerenoveerd en getransformeerd. Verder zou een middendeel worden gesloopt, waardoor er twee aparte complexen zouden ontstaan. De idee was alleen het kleinere van de twee delen beschikbaar te stellen voor de sociale sector, bij voorkeur studenten. Het opgestelde renovatieplan zou 70 miljoen euro kosten. De uitplaatsing van de reguliere bewoners startte en was eind 2010 al flink gevorderd.
Dat was het moment waarop Rochdale meldde financieel niet in staat te zijn de zwaar verwaarloosde flat te renoveren. Bij een rondleiding eind december tekende Het Parool uit de mond van Evert Bartlema, directeur van de vestiging Oost van Rochdale, op Rochdale graag de flat wou willen overdragen aan een partij die dat wel zou kunnen: bij wijze van spreken voor een symbolisch bedrag. Dat hebben ze bij Rochdale geweten. Er melden zich wel vijftig geïnteresseerde partijen. Uiteindelijk zijn er achttien plannen ingediend bij het Projectbureau Nieuw Bijlmermeer.
Vanuit diverse hoeken, waaronder de Stichting Bijlmermuseum en de Vereniging Heemschut, werd bovendien stevig geageerd tegen sloop. Het Bijlmermuseum stelt zelfs als noodoplossing zelfs voor het gebouw desnoods voorlopig maar ‘in te pakken’ totdat de crisis over is en er wel geld is om te renoveren/restaureren.

Veel plannen

Rochdale rekent momenteel – op verzoek van het stadsdeel – nog aan twee sloop-nieuwbouwscenario’s, één met een ‘ontspannen’ laagbouwverkaveling en één waarbij hetzelfde volume wordt teruggebouwd. Daarnaast is Rochdale zelf in gesprek met twee partijen die eventueel de herontwikkeling van Kleiburg willen overnemen. In totaal wil Rochdale voor de 'shortlist' naast deze twee partijen nog twee plannen selecteren uit de achttien ingediende plannen.
Voor de eventuele renovatie heeft Stadsdeel Zuidoost een aantal randvoorwaarden gedefinieerd. Samenvattend komen die erop neer dat de herontwikkelde flat aanzienlijk bijdraagt aan een versterking van de buurt. De flat moet na de renovatie ook in ieder geval weer 25 jaar mee kunnen. Gezien het feit dat de herhuisvesting van de laatste bewoners rond de zomer wordt afgerond, moet de herontwikkeling binnen afzienbare termijn starten. Rochdale wil bovendien zekerheid dat de initiatiefnemer in staat is de benodigde investering bijeen te brengen.

KOM

Bij het ter perse gaan van dit nummer is nog niet bekend welke partijen in de race zijn. Bekend werd dat de Daklozenvakbond interesse heeft. Voorzover bekend wil die van Kleiburg een woonwerkproject voor daklozen maken. NUL20 kreeg inzage in een zeer uitgewerkt plan van de Kleiburg Ontwikkelings Maatschappij (KOM), waarachter een interessante combinatie van mensen schuil gaat: Andre van Stigt en Jet van den Heuvel (Architectenbureau J van Stigt bv), Bernadette de Wit (stichting Bijlmermuseum), Henno Eggenkamp (Bijlmer Museum), Eisse Kalk (stichting Agora), Evert Verhagen (ReUse bv, voormalig projectleider Westergasfabriek) en Mira Kho (zelfstandig adviseur). Eggenkamp en De Wit waren betrokken bij ‘Koop je Eigen Bijlmer’. Bureau Van Stigt heeft eerder ervaring opgedaan met ingewikkelde renovatietrajecten, zoals Pakhuis de Zwijger, de Graansilo’s en het Entrepotdok.

De KOM wil het gehele honingraatcomplex behouden maar wel gevels en installaties volledig vernieuwen. In het plan-KOM wordt de scheiding van wonen en werken doorbroken. Er wordt van een organisch ontwikkelmodel uitgegaan, waarbij eventueel een deel van het gebouw enkele jaren ‘in de mottenballen’ wordt gelegd.
Het heikele punt is uiteraard de financiering. De KOM komt op een totale investering van ruim 43 miljoen euro. De stichting wil 1250 certificaten uitgeven ter waarde van 30 en 40 duizend euro. De kopers krijgen daarvoor een (geschakelde) ‘cascoplus’-eenheid vanaf 28m2. Partijen – individuen, gezinnen, woongroepen, instellingen – kunnen ook een aantal units kopen. De units worden horizontaal en deels verticaal (op de hogere niveaus) gecombineerd tot zo’n 750 woon/werkruimtes met een totaal vloeroppervlak van 44 duizend vierkante meters. Door de verticale schakeling kan een aantal galerijen vervallen.

Originele staat

Het plan van Lex Arnoldus en Cor Flach, twee beleidsmedewerkers van het ROC Albeda College Rotterdam, voorziet juist in een zorgvuldige reconstructie van de originele Bijlmerflat, dus primair met een woonbestemming. Arnoldus vindt dat de andere flats flink zijn verpest bij de renovatie. Onderscheidend is verder dat Arnoldus/Flach mogelijkheden zien in Kleiburg ‘onderwijs te vlechten’. Arnoldus: “We hebben in Rotterdam flink wat ervaring opgedaan met woon-werk-leer projecten.” Hij ziet stagemogelijkheden voor toezicht, woonzorgservice, veiligheid, facilitaire dienstverlening enz. Een klein deel van de plint zou worden gebruikt voor de onderwijslocatie. De aanwezigheid van zoveel scholieren zou de leefbaarheid bevorderen.
Het plan Arnoldus/Flach beoogt een mix van koop en huur (13%), gericht op actieve senioren, studenten en starters in de woningmarkt. Ze benadrukken dat ze het niet namens het ROC hebben ingediend.

Fred van der Molen