In zeven maanden tijd hebben Amsterdamse corporaties bijna achtduizend meldingen van vocht- en schimmelproblemen adequaat afgehandeld. Zo blijkt uit de eerste evaluatie van de gezamenlijke schimmelaanpak. Ook lukt het in de praktijk goed om voortvarend te handelen. Vrijwel alle bewoners krijgen binnen twee weken na een klacht een eerste huisbezoek. Corporaties verzetten dus heel veel werk. Toch is het volgens wethouder Dirk de Jager van Wonen nog maar een begin. “Er is veel meer nodig om de grote schimmelproblemen in de stad aan te pakken.”
Niemand zou in een woning met schimmel moeten wonen, meent De Jager. De werkelijkheid van alledag is een andere. Volgens de Gezondheidsmonitor van de GGD (2020) is in bijna een kwart van alle woningen in Amsterdam sprake van vocht- en schimmelplekken in de woon- of slaapkamer. In sommige woningen is de situatie zo schrijnend, dat er sprake is van een ernstig gezondheidsrisico voor de bewoners. Reden voor de gemeente om sinds het voorjaar van 2023 samen met woningcorporaties te werken aan de ontwikkeling van een gezamenlijke aanpak. Met een duidelijk doel: klachten sneller afhandelen. Onderdeel daarvan is dat corporaties bouwtechnische gebreken verhelpen en vaker schoonmaken. Bewoners krijgen betere voorlichting hoe zij schimmelproblemen in de toekomst kunnen voorkomen. Daarvoor hebben alle betrokken medewerkers van de woningcorporaties, stichting !Woon en de gemeente specifieke trainingen gevolgd. Ook zijn er afspraken gemaakt over een betere registratie van de meldingen en een uniforme werkwijze voor een goede inspectie en voorlichting. Vanaf november vorig jaar is de gezamenlijke schimmelaanpak operationeel.
Verschillende oorzaken
Schimmelproblemen kunnen heel verschillende oorzaken hebben, zo blijkt. In veel gevallen wordt het verkeerde gebruik van de woning als oorzaak voor vocht- en schimmelproblemen genoemd. Maar de problemen worden in meerderheid veroorzaakt door een optelsom van lekkages, bouwkundige gebreken of problemen met de installaties in de woning. Het is geen kwestie die vooral speelt in bepaalde delen van de stad. Wel komen de meeste meldingen uit de stadsdelen West, Nieuw-West en Oost.
Schimmel komt niet alleen voor bij woningen uit een bepaalde bouwperiode
Maar als rekening gehouden wordt met het aantal corporatiewoningen per stadsdeel, dan springt er geen gebied speciaal uit. Schimmel is evenmin voorbehouden aan woningen uit een bepaalde bouwperiode. Hoewel de meeste meldingen komen uit woningen van 35 jaar of ouder; de problemen doen zich eveneens voor in woningen die tussen 1990 en 2021 zijn gebouwd. Wel is het zo dat in nieuwbouwwoningen van maximaal drie jaar oud zich minder problemen voordoen, maar ook in die heel jonge woningen is soms toch sprake van schimmelproblematiek. De energetische kwaliteit zegt maar weinig over de schimmelplekken; de meeste meldingen komen over woningen met de vier beste labels (A t/m D).
Bredere voorlichting
“Met de gezamenlijke schimmelaanpak zijn belangrijke stappen gezet in het structureel aanpakken van schimmelproblemen. Er is echter meer nodig om de grote problemen in de stad aan te pakken”, schrijft wethouder De Jager aan de gemeenteraad. Hij komt met een lijst aan acties. Volgend voorjaar komt er een bredere voorlichtingscampagne, specifiek gericht op groepen bewoners die niet makkelijk bereikbaar zijn. De zogeheten Energiebespaarservice -zij adviseren jaarlijks 14.000 huishoudens over de mogelijkheden om tot een lager energiegebruik te komen – gaat voortaan ook letten op vocht- en schimmelproblemen. Het ventilatiesysteem in de woning wordt gecontroleerd, eventueel schoongemaakt en de bewoners krijgen een passend advies over het gebruik van de woning, zodanig dat het risico op schimmelvorming afneemt.
Nieuwe initiatieven
Corporaties ondernemen eveneens nieuwe initiatieven. Vaker zullen woningen worden gecontroleerd. Ymere gaat in enkele complexen in Noord achterstallig onderhoud wegwerken in combinatie met het oplossen van vocht- en schimmelproblemen. De Alliantie en Stadgenoot richten de blik op natuurlijke ventilatie. Zij hopen te ontdekken of in probleemwoningen waar sprake is van natuurlijke ventilatie een specifieke aanpak kan worden ontwikkeld. Verder zullen corporaties beter in de gaten houden of zich in bepaalde complexen meer problemen voordoen. In dat geval zal actief worden onderzocht of er bouwtechnische problemen aan de orde zijn.
Er komt ook een voorlichtingscampagne gericht op bepaalde groepen bewoners
Vocht- en schimmelproblemen ontstaan eerder wanneer veel mensen in een kleine woning wonen. Maar dergelijke huishoudens komen niet zomaar vervroegd voor een andere woning in aanmerking. Binnen de Amsterdamse Aanpak Volkshuisvesting is namelijk afgesproken dat de huidige doelgroepenregeling niet wordt uitgebreid; er zijn immers al zoveel voorrangsregelingen. Het met voorrang aanbieden van een alternatieve woning betekent onvermijdelijk dat andere groepen langer op een passende woning moeten wachten. Toch zet de gemeente de deur op een kier: onderzocht wordt of er in specifieke gevallen mogelijkheden zijn om zo’n huishouden alsnog een grotere woning aan te bieden.
Geen huurkorting
De afgelopen jaren is er onder meer door Stichting !Woon bepleit huurders met structurele schimmelproblemen veroorzaakt door bouwkundige tekortkomingen een korting op de maandelijkse huur te geven. De gemeente is voorstander, maar het is wethouder De Jager niet gelukt daarover overeenstemming te bereiken met de Amsterdamse corporaties. Hij laat dat onderwerp niet rusten. De Jager kondigt aan daarover met hen in gesprek te blijven.