Vele duizenden Nederlanders hebben nog loden waterleidingen. Met name in Amsterdam-Noord is het probleem omvangrijk en hardnekkig, vooral bij woningen van Ymere. De sanering daarvan gaat tot eind volgend jaar duren. Dat duurt veel te lang, zeggen bewoners.
En ook de gemeenteraad heeft Ymere gekapitteld over de afhandeling, ook van verzoeken om huurverlaging. Volgens de woningcorporatie kan het gewoon niet sneller.
Een van die particuliere huurders met een weerspannige huisbaas is Ruurd-Jan Krol. Zie kader onderaan.
In de zomer van 2019 trokken enkele wakkere bewoners van Amsterdam-Noord bij hun verhuurder Ymere aan de bel nadat zij loden leidingen onder hun woning aantroffen. En de Gezondheidsraad sloeg in november van dat jaar alarm over de gezondheidsgevaren van lood in het drinkwater, met name voor kinderen. Een landelijk onderzoek volgde bij tienduizenden woningen en gebouwen van voor 1960. In dat jaar werd het gebruik van loden leidingen verboden.
In de tuindorpen in Noord werden in maar liefst 2.700 woningen van Ymere loden leidingen aangetroffen. De corporatie werd hierdoor voor een enorme uitdaging gesteld. Inmiddels zijn op ongeveer zevenhonderd adressen de leidingen vervangen.
Lood in het kraanwater geldt als een bouwkundig gebrek. Ymere wees daarom aan 231 huishoudens in Noord een huurkorting van 60 procent toe, maar wees een vergelijkbaar verzoek van tientallen andere huurders af omdat de loodnorm niet zou zijn overschreden. Zij stapten naar de Huurcommissie. Deze wees half februari nog eens vijftien Amsterdamse huurders dezelfde hoge korting toe. Daarbij baseert de commissie zich op de norm die is gesteld in het Drinkwaterbesluit: maximaal 10 mg lood per liter drinkwater. Maar die norm gaat volgend jaar op advies van de Gezondsheidsraad waarschijnlijk omlaag naar 5 mg. Dat was voor een Amsterdamse rechter genoeg reden om die norm vast te hanteren in een recente uitspraak. De Ymere-huurder kreeg een huurkorting van 40 procent toegewezen.
De Amsterdamse gemeenteraad en stichting !WOON uitten onlangs kritiek op de aanpak van Ymere: waarom duurt het zo lang en waarom is het nodig dat huurders naar de Huurcommissie moeten om huurverlaging af te dwingen.
Ymere-woordvoerder Coen Springelkamp wijst die kritiek van de hand: “We hebben een coulanceregeling ingesteld. Worden er loden leidingen aangetroffen, dan vervangen we die binnen zes weken. Lukt dat niet en wordt er volgens een goedgekeurde watertest meer dan 10 mg. looddeeltjes per liter water aangetroffen, dan wordt er huurkorting van 60 procent gegeven.”
Desnoods via rechter
Niet alle bewoners zitten overigens te wachten op de loodgieter. Sommigen zien het nut niet van de vervanging, anderen zijn bang voor corona-besmetting en weer anderen zien op tegen het soms noodzakelijke breekwerk in hun huis.
Een complicatie in Noord is namelijk dat in diverse straten aanvoerleidingen niet in de straat liggen maar onder de huizen lopen. Ymere zit met deze onwillige bewoners in zijn maag. Springelkamp: “Dat is heel jammer, want dat haalt de vaart eruit. We hebben zelfs een warme en volledig ingerichte rustwoning beschikbaar voor de periode dat er gewerkt moet worden en dat is nooit langer dan een dag. En uiteraard houden onze mensen zich aan de coronavoorschriften.”
Ymere heeft nu zelfs twee rechtszaken in voorbereiding om bewoners te dwingen hun huis open te stellen. Met deze en andere maatregelen hoopt de woningcorporatie het aantal saneringen per week op te schroeven van twintig naar dertig. De capaciteit daarvoor is er inmiddels, aldus Springelkamp. Ymere hoopt zo voor eind 2022 alle loden leidingen te hebben vervangen. Kosten van de hele operatie: meer dan 20 miljoen euro, een forse hap uit het onderhoudsbudget.
Andere corporaties
Amsterdam heeft veel oude woningen. Alle corporaties hebben vervangingsprogramma’s gestart. Neem Rochdale. Dat onderzocht inmiddels 2.000 van de 8.000 woningen van voor 1960 en vond bij twee lood. Die leidingen zijn vervangen. Stadgenoot heeft inmiddels een derde van de in totaal 15.000 ‘verdachte’ woningen en bedrijfsruimten onderzocht. Men vond tot dusver in honderd gevallen loden leidingen, waarvan er dertig zijn gesaneerd. De corporatie verwacht voor de zomer klaar te zijn met het onderzoek en de sanering eind van dit jaar te hebben geklaard. Ook Stadgenoot ondervindt vertraging vanwege angst voor corona.
Ook gemeentelijk vastgoed werd onder de loep genomen. In zes panden van de in totaal 172 waar kinderen verblijven, werden loden leidingen aangetroffen en verwijderd. Een aantal woon-werkpanden moet nog worden onderzocht.
Onwil bij particuliere verhuurders
Stichting !Woon wordt sinds begin 2020 overstelpt met vragen over deze kwestie. Vorig jaar rond de 2.600, meldt Oscar Vrij van !Woon. Daar zitten ook veel vragen van particuliere huurders en eigenaar-bewoners bij. Vrij: “Zij willen weten hoe ze de loden leidingen kunnen herkennen, hoe ze aan betrouwbare watertesten komen, maar vooral of wij ze kunnen helpen wanneer de verhuurder niet mee wil werken aan sanering en huurvermindering.”
In ongeveer 750 particuliere huurwoningen werd tot nu toe lood aangetroffen. Bij zo’n 440 daarvan zijn de leidingen vervangen. Vrij: “Soms moet er wel wat extra druk op de ketel worden gezet om een verhuurder tot actie te bewegen. Lukt dat niet, dan helpen we de huurders met een gang naar de Huurcommissie.”
De Huurcommissie heeft vorig jaar 33 Amsterdamse zaken in behandeling genomen voor huurkorting en sanering van de loden leidingen. De uitspraak in die zaken wordt medio maart verwacht. In een aantal gevallen heeft de gemeente particuliere huurders aangeschreven om de loden leidingen te vervangen.
| Een van die particuliere huurders met een weerspannige huisbaas is Ruurd-Jan Krol. Hij huurt sinds 2011 een benedenwoning uit de jaren dertig in de Baarsjes via een vastgoedbeheerder. Krol vond in mei vorig jaar na een visuele inspectie ook loden leidingen in zijn woning. Dat wat zichtbaar was, werd door de verhuurder vervangen, maar onderzoek naar de standleidingen bleef uit. De huisbaas weigerde een watertest uit te voeren, dus besloten Krol en de andere pandbewoners zelf een test aan te schaffen. Krol: “Dat was een kleurentest waarmee je kunt zien of er zware metalen in het drinkwater aanwezig zijn. Het water sloeg flink oranje uit. Behalve lood zou er ook kwik in het kraanwater zitten. De uitslag werd door de verhuurder afgedaan als onzin. Uiteindelijk hebben we in september watermonsters opgestuurd naar Water-lab, een bedrijf dat gespecialiseerd is in loodtesten. Uit hun meting bleek dat het aandeel lood in het hele pand te hoog was: op het testpunt op de derde etage betrof het 11 mg per liter. Volgens de verhuurder moesten we daar maar mee naar Waternet stappen. Onzin, want die leidingen zitten in het pand en zijn dus de verantwoordelijkheid van de verhuurder.” Door tussenkomst van stichting !WOON kwam alles in een stroomversnelling. Krol: “Watertesten bij alle appartementen wezen op nog hogere waarden. Op de tweede verdieping werd bijvoorbeeld 18 mg per liter aangetroffen.” Krol en zijn bovenburen zijn onlangs samen met !WOON een procedure gestart bij de Huurcommissie voor huurverlaging en sanering van de loden leidingen. Sinds mei vorig jaar gebruikt Krol alleen nog flessenwater of water uit een tappunt in het Rembrandtpark. “Als ik daar in het park sta met mijn jerrycan heb ik wel een beetje het gevoel dat ik in een ontwikkelingsland woon.” |