Als de crisis niet had toegeslagen, had de toenmalige eigenaar FarWest de Knijtijzerpanden vermoedelijk in 2010 gesloopt. De woonsituatie was dramatisch; de sloopvergunning al verleend.
Corporaties maakten destijds bij dergelijke panden veelal de afweging tussen sloop/nieuwbouw en hoogniveau-renovatie. De conclusie was dan vaak dat renovatie bijna net zoveel kostte als nieuwbouw en minder kwaliteit opleverde. En dus: liever slopen, tenzij het om heel bijzondere architectuur ging.
Onder druk van de financiële omstandigheden hebben corporaties hun beleid flink bijgesteld: “Gebouwen die niet op instorten staan, slopen wij niet meer, maar knappen we op”, aldus René Grotendorst, bestuursvoorzitter van Rochdale, de huidige eigenaar. Met de huidige ‘eenvoudige renovatie’ kunnen de panden volgens hem weer twintig jaar mee. “Dan moeten ze misschien wat ingrijpender worden aangepakt, maar de funderingen zijn nog goed.”
Met deze aanpak geeft de corporatie veel minder geld uit. Grotendorst: “We investeren nu 25.000 euro per woning. Als je sloopt, dan ben je per woning al 20.000 euro kwijt voordat je begint met bouwen. Bovendien gaat de huur dan flink omhoog. Deze appartementen blijven nu betaalbaar.”

Gemeentelijk monument

Toen de Knijtijzerpanden na de opheffing van FarWest in handen kwamen van Rochdale, is direct besloten ze te behouden. Dit tot opluchting van erfgoedbeschermers die al langer ijverden voor behoud. Inmiddels is het complex van architect Herman Knijtijzer tot gemeentelijk monument verklaard. Het gaat om acht woonblokken met 362 woningen, acht bedrijfsruimtes en veertig garages. De woningen zijn eind jaren vijftig gebouwd. Het complex staat inmiddels in de ‘top 100’ van naoorlogs Amsterdams erfgoed.
Het ensemble van de hoge blokken aan de Jan Evertsenstraat vormt een geheel met de lagere woongebouwen rond open hoven daarachter. Samen geven ze op karakteristieke wijze invulling aan de tuinstadstructuur.
Voor die tijd was het heel bijzonder dat de hogere woongebouwen ook appartementen voor alleenstaanden bevatten.

Schimmelwoningen

Het was lange tijd geen lolletje om er te wonen. “IJspegels op de ramen waren heel gewoon en wij sliepen in de winter met de kinderen in de woonkamer omdat dat de enige warme plek was”, zegt Fateha Ulad-Ali van bewonerscommissie De Voerman. “Voor een ander huis kwamen wij niet in aanmerking.”
Het comfort in de woningen is na de renovatie enorm toegenomen, de bewoners hebben geen last meer van schimmel, vocht en tocht. Ulad-Ali is dan ook heel tevreden over de renovatie: “Ik ben nu weer graag thuis.”
Rochdale voert de werkzaamheden per woonblok uit. Alle woningen krijgen centrale verwarming, mechanische ventilatie en nieuwe kozijnen met HR++ isolatieglas. Alle buitenmuren worden geïsoleerd. Door deze maatregelen maken de woningen een sprong van energielabel G naar B.
Daarnaast keren originele details terug. Dat geldt ook voor de kleuren, voorzover die te achterhalen waren, zegt renovatie-architect Gerard Kruunenberg. De karakteristieke balkonhekjes konden niet meer op de originele manier worden gemaakt, maar de nieuwe zijn daar niet van te onderscheiden. En aan de achterzijde staan weer groene houten schuttingen op de balkons. Die waren bedoeld om de vuilnisbakken uit het zicht van voorbijgangers te houden. Want Nieuw-West was een nette buurt.