Groene oever is begin van succes
| Drs. Harkolien C. Meinsma |
Als ik in een onbekende stad kom, ga ik onwillekeurig op zoek naar de oorsprong ervan, meestal is dat waar land en water samenkomen. Wie dat in Amsterdam doet, raakt verzeild in een puzzel. De monding van de Amstel in het IJ is niet te vinden. Die is verdonkeremaand. Zelfs het IJ is moeilijk te traceren. Maar de Volewijk – de landtong die de versmalling in het IJ veroorzaakt, waardoor Amsterdam het achterland kon beheersen – die is er nog wel. Oversteken met de pont herinnert dus aan een oeroude activiteit. Het achterland van Amsterdam is dan wel 180 graden gedraaid. Niet het oude IJ in Noord-Holland, maar het IJsselmeer geeft toegang tot het achterland van Amsterdam. Maar door te kiezen voor het behoud van de bocht in het IJ, die door de Volewijk wordt veroorzaakt, is een historische ontstaansgrond van Amsterdam behouden gebleven, een plek om te koesteren dus.
Dit en nog veel meer ging door me heen toen de Groenen van Amsterdam-Noord mij in 2000 vroegen hun advies te geven over de noordoever van het IJ. Ze signaleerden dat steeds meer plannen betrekking hadden op die oever. Ze wilden niet steeds ad hoc reageren. En dat vormde de aanleiding voor het boekje De groene oever van het IJ, een coproductie van Marina Roosebeek en ondergetekende. Ons advies was drieledig. In volgorde van belangrijkheid: 1. Zorg dat de oever openbaar gebied wordt. Hoe fraai de zuidoever ook wordt, de noordoever is in het voordeel omdat de zon er op staat. Daar moet iedere Amsterdammer van kunnen meegenieten. 2. Zorg dat de oever een groene uitstraling krijgt. Dat symboliseert een aloude kwaliteit van de overkant van het IJ, en benadrukt een van de sterke kanten van het stadsdeel. 3. Leg op die openbare oever een fiets- of wandelpad aan. Daarmee ontstaat vanaf het CS een logische verbinding naar het zo breed uitwaaierende grondgebied van Noord.
Tot onze voldoening is ons advies door de stadsdeelraad overgenomen. Deze zomer begint de ING op het Shell-terrein met de aanleg van het eerste deel van de groene route. Toch gaat het ons niet snel genoeg. Te weinig mensen beseffen nog dat zo’n groene oever van levensbelang is voor een duurzame, profijtelijke inrichting van het oevergebied. Het is te vergelijken met de aanleg van het Vondelpark. Daar werd eerst een groot, openbaar park aangelegd. Sindsdien wil iedereen er omheen wonen. Die bewoners - en ook de gemeente - worden er rijker van en parkbezoekers genieten ervan mee. Bij de grachten is in wezen hetzelfde principe gevolgd.
Om die voortgang te bespoedigen zou ik een bestemmingsplan voor de gehele oever opstellen teneinde een grond voor onteigening te creëren. Daarnaast is een inspirerende discussie nodig over de uitgangspunten bij de inrichting. Ik zou kunstenaars en ontwerpers uitnodigen te verbeelden hoe de oever er in de toekomst uit zou kunnen zien. Het heeft zin nu al het straatmeubilair te kiezen zodat er eenheid in de vormgeving ontstaat. Ik zou mijn lievelingsboom – de acacia – laten planten waar dat al kan en deze bomen verstrekken aan eigenaren die bereid zijn mee te werken, zodat al spoedig een groene begeleiding ontstaat voor het scheepvaartverkeer.
Maar er is meer nodig om de loop naar Noord erin te krijgen. Het ligt voor de hand om op het Shell-gebouw, waar de bocht in het IJ het beste te zien is, een openbaar uitzichtpunt te creëren. Ik zou ervoor zorgen dat er rondvaartroutes komen. De route door het Buiksloterkanaal naar het Van Hasseltkanaal en terug over het IJ is er al, maar moet nog bevaarbaar worden. Een nieuwe fraaie route gaat over het Noord-Hollandskanaal, na de ringweg linksaf en dan weer naar links over een aan te leggen verbinding naar Zijkanaal I. Met deze attracties als start komt de rest vanzelf. Voor een goed idee is altijd geld.