Eind 2006 riep toenmalig VROM-minister Winsemius de corporaties op hun taak in de stedelijke vernieuwing waar te maken. De minister wilde harde toezeggingen en waarschuwde dat een nieuw kabinet anders zeker een greep zou doen in de corporatiekassen. De bij Aedes aangesloten woningcorporaties kwamen met kerende post met de toezegging de komende twee jaar 600 miljoen euro bij te dragen om de betaalbaarheid van het wonen voor lage inkomens te verbeteren. De Amsterdamse corporaties lieten onder andere via het platform De Vernieuwde Stad weten de investeringen in wijken en buurten verder op te schroeven. De Federatie (AFWC) zegde toe de komende vier jaar zo’n € 2,3 miljard te investeren in nieuwe sociale huurwoningen, herstructurering, woningverbetering en leefbaarheid.

Maar wijkverbetering is natuurlijk geen nieuw fenomeen. De AFWC heeft recent een poging gedaan alle investeringen in de 26 benoemde ‘stedelijke vernieuwingsgebieden’ (of zes hoofdgebieden) te inventariseren. Dat is volgens onderzoeker Jeroen van der Veer een behoorlijke ‘tour de force’ geworden, omdat corporaties uiteenlopende registratiemethoden hanteren, niet alle gevraagde informatie konden leveren en – last but not least – tal van uitgaven, die we nu maatschappelijke investeringen noemen, niet als aparte post in hun boekhouding opnemen. Bovendien zijn de investeringen in de derde fase van de vernieuwing van Nieuw West - waaronder die in het kader van de ‘Parkstaddeal’ - niet meegenomen. Het gaat dus om een zeer ruwe schatting die bovendien niet op jaarbasis maar over de hele loopperiode van een traject is gegeven.

Maatschappelijk vastgoed

Ondanks al deze beperkingen geven de cijfers een interessant inkijkje in de uitgaven van de Amsterdamse corporatiesector. Het wekt geen verrassing dat de corporaties het meeste geld uitgeven aan nieuwbouw: op basis van de cijfers 3,6 miljard euro voor 29.000 nieuwe woningen. Meer dan de helft daarvan werd en wordt in Nieuw West uitgegeven. De corporaties zijn daar de hoofdinvesteerder, terwijl bij eerdere vernieuwingstrajecten zoals de Bijlmer nog honderden miljoenen uit Den Haag kwamen. Ook aan renovatie besteden corporaties in deze gebieden veel geld: 726 miljoen euro.

Daarnaast is de sociale en economische vernieuwing een belangrijk aandachtspunt aan het worden. De corporaties participeren in tal van initiatieven, van bedrijfsverzamelgebouwen voor starters tot brede scholen. De totale investering in het zogeheten maatschappelijk vastgoed bedraagt 130 miljoen euro.

Fysieke maatregelen gaan vaak samen met maatregelen op het gebied van veiligheid, leefbaarheid, onderwijs en arbeidsmarkt. Er lopen talloze leefbaarheidsprojecten die geheel of gedeeltelijk door corporaties worden gefinancierd, bijvoorbeeld op het gebied van sociaal beheer, wijk- en buurtmeesters, het schoonhouden van binnenterreinen, buurtfeesten, sponsoring van buurtinitiatieven enzovoort. De corporaties dragen daar in totaal 92 miljoen euro aan bij; meer dan de helft komt de Bijlmer ten goede. In De Baarsjes werken woningcorporaties Ymere en Het Oosten bijvoorbeeld samen met het stadsdeel aan een buurt met galeries en bedrijfjes, woningen voor alle inkomensgroepen, opgeknapte straten, een vrijetijdscentrum voor kinderen en jongeren.

1,7 miljoen bomen

Aan energiebesparingsmaatregelen geeft de corporatiesector in deze gebieden volgens de ruwe taxatie 18 miljoen uit. Volgens Van der Veer zijn deze cijfers zeer onvolledig. Isolatieprogramma’s zitten bijvoorbeeld in renovatie-investeringen verborgen en eventuele investeringen in stadsverwarming worden niet apart bijgehouden. Op IJburg, in Nieuw West en binnenkort ook in Noord participeren de corporaties in de stadsverwarming. Het ‘warmtenet’ moet de jaarlijkse uitstoot in Nieuw West straks verminderen met 142.000 ton CO2, oftewel de opname van 1,7 miljoen bomen. Dan zijn er de investeringen in HR-ketels, zonnecellen en zonnecollectoren. Energiebesparing speelt vrijwel in alle renovatie- en nieuwbouwprojecten een belangrijke rol.