De Amsterdamse corporaties en de gemeente hebben een akkoord bereikt over de aanpak van zeventien Amsterdamse probleemwijken. In Zuidoost, Oost, Noord, Nieuw West en West binnen de ring investeren de corporaties de komende tien jaar 2,4 miljard euro. Toch is dat bedrag onvoldoende om alle buurtactieplannen voor sociale en economische verbetering te realiseren. Het Rijk moet met tien tot twintig miljoen per jaar extra over de brug komen, anders tekent wethouder Tjeerd Herrema van volkshuisvesting de charter over de wijkaanpak niet.
Minister Vogelaar vraagt van de Amsterdamse corporaties een extra investering van 64,5 miljoen euro per jaar. Maar uit een inventarisatie van de wijkaanpak (zie kaders) door de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC) blijkt dat de corporaties voornemens hebben voor een veelvoud hiervan. Uiteraard is het gros van deze plannen niet pas bedacht toen Vogelaar deze wijken tot ‘krachtwijken’ bestempelde. Zo zijn de grootschalige vernieuwingsplannen voor Parkstad en de Indische Buurt deels onderdeel van de 2,4 miljard. Er wordt 168 miljoen euro gestoken in leefbaarheidsprojecten. Dat gaat van het aanstellen van buurtconciërges tot het creëren van ‘kamers met kansen’ voor jongeren.
| Herrema: “Het rijk moet ook met extra geld over de brug komen” |
Ook hebben de corporaties met de gemeente afgesproken ernaar te streven tien procent van het budget te besteden aan bewonersparticipatie en wijkbudgetten. Bovendien ondersteunen de corporaties de sociale pijler door de bouw van maatschappelijk onroerend goed (220 miljoen euro). Zij zijn in toenemende mate bereid gebouwen te realiseren voor welzijn, zorg, onderwijs en kinderopvang. Deze gebouwen worden vervolgens tegen gereduceerde prijzen aan gebruikers aangeboden.
Verder wordt een kleine 500 miljoen euro gestoken in nieuwbouw van sociale huurwoningen, is 835 miljoen euro beschikbaar voor renovatie en er gaat volgens de huidige voornemens 264 miljoen euro naar samenvoeging van kleine woningen.
Gemeente en de AFWC hebben na stevige onderhandelingen in een stedelijke handleiding afspraken gemaakt over de spelregels en de financiële aspecten van de wijkaanpak. Wethouder Tjeerd Herrema van volkshuisvesting betitelt deze onderhandelingen als “een moeilijke geboorte van een gewenst kind”. De vertraging is volgens Herrema vooral veroorzaakt door de moeizame landelijke discussie tussen brancheorganisatie Aedes en minister Vogelaar.
Ook AFWC-directeur Hans van Harten erkent dat gemeente en corporaties er lang over hebben gedaan. Hij is meer geneigd het trage verloop te wijten aan de noodzaak eerst de verwachtingen te managen.”Er was bijstelling van verwachtingen nodig. De corporaties zijn geen flappentap. Zij kunnen slechts vanuit hun eigen verantwoordelijkheid extra geld in de wijken stoppen. Ondertussen hadden de stadsdelen al wel uitgebreide wensenlijsten opgesteld met tal van sociale acties te betalen door de corporaties. Maar het behoort echt niet tot onze taak onderwijzers en parkwachten te betalen.”
Hoewel de corporaties slechts extra in de wijken investeren vanuit het werkgebied dat wettelijk is vastgelegd, hebben zij volgens wethouder Herrema het BBSH redelijk ruim uitgelegd. “Een belangrijk deel van het geld gaat naar het opknappen van woningen en investeringen in de openbare ruimte. Corporaties dragen wel degelijk bij aan allerlei sociale projecten. Afhankelijk van de precieze telling, komen wij er op uit dat 35 tot 40 procent van de inzet zich op sociaal-economisch terrein bevindt, de onrendabele investering in maatschappelijk vastgoed meegerekend. De inkoop van specifieke hulpverleningstrajecten is echter niet aan de orde. Dat is toch meer het domein van de overheid. Het houdt wel ergens op,” aldus Herrema.
Bestaande plannen ingebracht
In de spelregels zijn gemeente en corporaties overeengekomen de vastgestelde plannen voor stedelijke vernieuwing tot bestaand beleid te rekenen. Alleen nieuwe stedelijke vernieuwingsplannen en aanvullende investeringen in gebieden met vernieuwingsplannen worden als extra investering meegeteld. Verder blijven investeringen in dure huurwoningen en koopwoningen buiten beschouwing.
De vernieuwingsplannen voor Nieuw West zijn deels wel onderdeel van het akkoord. De stadsdelen in de Westelijke Tuinsteden vroegen bij de start van de onderhandelingen om een extra inspanning bovenop de eerder gemaakte afspraken over vernieuwing van Parkstad. Toch is wethouder Ineke Ketelaar, portefeuillehouder wonen in stadsdeel Slotervaart, niet ontevreden met het akkoord. “Belangrijk is dat de stedelijke vernieuwing doorgaat. Wij hebben de corporaties hard nodig bij de ontwikkeling van maatschappelijk vastgoed.”
Stadsdelen en corporaties stellen in de eerste maanden van 2008 de definitieve buurtactieplannen vast. Juist de oorspronkelijke wijkactieplannen van de stadsdelen staan in het teken van sociale maatregelen. Herrema: “Logisch. De nood is echt het hoogst in de sociale hoek. Dat kunnen we niet allemaal financieren met geld van de corporaties. Een andere conclusie is niet mogelijk.” Reden waarom hij het Rijk om een extra bijdrage heeft verzocht. “De eerste jaren hebben wij alleen al voor Amsterdam tien tot twintig miljoen per jaar extra nodig. Als er geen duidelijkheid komt over dat geld, dan heeft het weinig zin de charter met het Rijk te tekenen.”
Pavlov-reactie
Herrema voorziet over de extra rijksbijdrage nog een aardige stoeipartij met het kabinet. De bereidheid om gemeenten met extra geld te hulp te snellen, lijkt in Den Haag niet erg groot. Volgens CDA-kamerlid Bas Jan van Bochove wordt door heel veel partijen naar corporaties gekeken. “Vaak wordt gedacht: de corporaties moeten het maar betalen. Dat is niet terecht. Gemeentebesturen moeten ook zelf goed kijken naar de bijdrage die zij kunnen leveren.” Van Bochove verwijst naar een televisievraaggesprek vorige maand tussen zijn PvdA-collega Staf Depla en de Rotterdamse wethouder Dominic Schrijer van grotestedenbeleid. Depla legde toen op vriendelijke wijze aan zijn partijgenoot uit dat gemeenten het extra geld dat al van het Rijk komt, echt moeten doorsluizen naar hun probleemwijken.
De roep van wethouder Tjeerd Herrema om jaarlijks vele miljoenen extra, is een “Pavlov-reactie van de G4 wethouders”, aldus Van Bochove. “Te gemakkelijk roepen de gemeenten: doe ons wat extra. Bij de G4 valt op dat ze bij iedere actie eerst vragen om extra middelen. Ik heb het anders geleerd. Eerst gaat het erom: wat kan ik en wat kunnen mijn partners. Pas daarna komt in beeld: wat kunnen we samen niet, maar is toch nodig. Alleen in dat geval kan een beroep worden gedaan op het Rijk. En kunnen we daar samen naar kijken.”
| Noord |
| Oud-Noord, Nieuwendam-Noord en de wijk De Banne lijden vooral onder verloedering, vervuiling en overlast van hangjongeren. Om het tij te keren investeren de corporaties de komende tien jaar meer dan 757 miljoen euro extra in Noord. Bovendien hebben ze het plan om in Noord bijna 26 miljoen te investeren in maatschappelijk vastgoed en ruim 18 miljoen euro in leefbaarheid. Volgens de voorlopige projectenlijst investeert AWV onder meer in verbetering van complexbeheer en bestrijding van overlast in Nieuwendam-Noord. Ymere ontwikkelt een theehuis aan de Schellingwouder Breek. In Banne Buiksloot investeert Rochdale in herontwikkeling van Banne Centrum. Het Oosten faciliteert een huiskamerproject in Banne Zuid. In Oud-Noord werkt Rochdale aan schone tuinen. Een huismeester van Ymere begeleidt een werkervaringsproject van stichting Pantar. De Key realiseert bedrijfsonroerend goed in de Van Hasseltzone. Ymere werkt mee aan de komst van een logeerhuis voor kinderen met ADHD in de Van der Pekbuurt. |
| Bos en Lommer/De Baarsjes |
| De corporaties zijn voornemens de komende tien jaar bijna 365 miljoen extra te investeren in West binnen de ring. Bovendien zijn ze van plan meer dan 23 miljoen euro te investeren in leefbaarheid. In Bos en Lommer is de stedelijke vernieuwing goed op gang gekomen, maar daarmee is nog niet de sociaal-economi sche positie van de bewoners verbeterd. Dat krijgt in de nieuwe plannen meer prioriteit. In De Baarsjes hebben corporaties relatief weinig bezit. Overbewoning is er een belangrijk probleem. Leefbaarheidsinvesteringen: De Key gaat in Bos en Lommer een wijkbeheerder aanstellen. AWV renoveert het oude GAK-kantoor tot multifunctioneel centrum om werkgelegenheid in de buurt te bevorderen. Woonmaatschappij maakt een Portret van Bos en Lommer in de vorm van een film. Het Oosten en AWV doen mee aan het Werkhotel, een combinatie van wonen/leren/werken in de voormalige MTS Hendrick de Keyser. AWV realiseert aan de Wiltzanghlaan onder meer een islamitische basisschool. In de Baarsjes helpt De Key bij de aanleg van geveltuinen. Eigen Haard gaat met Stadsgoed op zoek naar mogelijkheden om kleinschalige bedrijvigheid te realiseren. En Het Oosten ontwikkelt een multifunctioneel centrum op de plek van het Broederhuis bij de Hoofdweg. |
| Zeeburg/Oost |
| De corporaties richten hun activiteiten in Amsterdam-Oost op de Indische Buurt en de Transvaalbuurt. In de Transvaalbuurt is grote behoefte aan maatregelen op gebied van leefbaarheid. In de Indische Buurt wordt de openbare ruimte verbeterd en de sociaal-economische structuur van de wijk versterkt. De corporaties hebben het voornemen de komende tien jaar meer dan 236 miljoen euro extra te investeren in beide buurten. Bovendien zijn ze van plan om in Oost bijna 20 miljoen te investeren in leefbaarheid. Volgens de gepresenteerde wijkaanpak verbreedt de Alliantie onder meer het sociaal investeringsprogramma in de Indische Buurt. Ymere wil met gebiedsontwikkeling rond het Flevohuis komen tot een woonservicezone voor ouderen. Diverse corporaties zijn bereid maatschappelijk vastgoed over te nemen van het stadsdeel. Ymere koopt winkelpanden in de Javastraat om de diversiteit van het winkelaanbod te vergroten. In de Transvaalbuurt heeft AWV extra aandacht voor leefbaarheid. Ymere realiseert een zorgsteunpunt in de voormalige Kraaipanschool en Eigen Haard levert een bijdrage aan de versterking van de buurteconomie. Rochdale zet in op verbetering van de sociale cohesie. |
| Zuidoost |
| De stedelijke vernieuwing werpt zijn vruchten af in de E-, G-, en K-buurt. De komende jaren is vooral inzet nodig op sociaal-economisch terrein, inclusief extra aandacht voor de aangrenzende D- en F-buurt. Tegelijkertijd verschuiven problemen naar andere buurten. Ook in de Venserpolder, de H-buurt en Holendrecht zullen corporaties daarom meer investeren in leefbaarheid en beheer. De corporaties zijn van plan de komende tien jaar meer dan 385 miljoen additioneel te investeren in Zuidoost. Bovendien wordt 45 miljoen gestoken in leefbaarheid. Volgens de voorlopige projectenlijst richt Rochdale zich in diverse buurten onder meer op preventie van huurschulden en gaat de aandacht uit naar verbetering van het wijkklimaat door bevordering van veiligheid, extra schoonmaken en de komst van flatmoeders en flatvaders. De Key realiseert in het project Kameleon een nieuw winkelcentrum. De Key start in de K-buurt pilots om de emancipatie en participatie in de buurt van jeugd tussen acht en twaalf jaar te vergroten. Ook probeert ze vroegtijdig schoolverlaten te verminderen. In de H-buurt werken Rochdale en Ymere samen aan de aanpak van sociale problemen en armoede. Ymere werkt aan plannen om het Heesterveld een duurzaam leefmilieu te geven. |
| Nieuw West |
| Bij de evaluatie van Parkstad richting 2015 werd geconcludeerd dat de fysieke vernieuwing goed op gang is gekomen. De sociale- en economische vernieuwing blijft daarentegen achter. Corporaties, stadsdelen en gemeenten bereikten begin 2007 in de zogeheten Parkstaddeal al overeenstemming over een extra impuls. De corporaties willen de komende tien jaar meer dan 676 miljoen euro extra investeren in Nieuw West. Bovendien investeren corporaties meer dan 61 miljoen in leefbaarheid. Volgens de voorlopige projectenlijst laat De Key onder meer leerlingen van de Amarantis-scholen leeggekomen wisselwoningen opknappen. In Slotermeer stimuleert AWV bewoners om de leefbaarheid in de eigen buurt te vergroten. Ymere realiseert een brede school in Buurt 5 in Slotermeer-Zuidwest. In de Bakemabuurt van Geuzenveld zet Far West wijkbeheerders in. Het Oosten bouwt in Geuzenveld een multifunctioneel sportcentrum voor ongebonden sporters. De Key verbetert de sociale veiligheid in het seniorencomplex aan de Marius Bauerstraat in Slotervaart. Rochdale verfraait de gevelmuren aan de Johan Jongkindstraat en introduceert in Overtoomse Veld buurtmanagement. In Osdop koopt Ymere het ALO-gebouw met het doel het om te vormen tot een hip centrum voor kunst, sport en nog veel meer. Ook bouwt Ymere een centrum voor jongeren in Osdop Midden Noord. Rochdale vermindert de overlast in het Zuidwest Kwadrant door te investeren in een jongerenbus. In de Kolenkitbuurt realiseert Eigen Haard 5900 m2 maatschappelijk vastgoed. |
Bert Pots
Het grootste deel van de genoemde investeringen gaat naar nieuwbouw en stedelijke vernieuwing. In de opsomming in NUL20 is de nadruk gelegd op de bijzondere investeringen. Het complete overzicht van alle investeringen van de corporaties is te vinden op de website van de AFWC: www.afwc.nl