In de nieuwe publicatie 'Thuis is…. Groot Amsterdam' verkent Stad-Forum de het thuisgevoel van bewoners in Almere Poort, Beverwijk, Hilversum, Purmerend en Uithoorn. Stad-Forum sprak daar uitgebreid met professionals, bewoners en ondernemers over gehechtheid aan de leefomgeving. Dat levert verrassende beschouwingen en inzichten op. Soms gaat het expliciet over thuisvoelen in een buurt, maar vaker gaat het over even moeilijk grijpbare verwante thema's als identiteit, vertrouwdheid en toe-eigening. De inleiding beschrijft de ambivalente waardering van 'Thuisvoelen' onder sociologen. Want de keerzijde van saamhorigheid is vaak het buitensluiten van 'anderen': "Begin over thuisvoelen en je begeeft je op glibberig terrein." Toch is dat het terrein dat de auteurs betreden.
Een rode draad in de verkenningen is in hoeverre huidige en toekomstige uitbreidingen het evenwicht, de ruimte en het groen in steden/wijken bedreigen. En groeien gaat het, in de hele regio. De Metropoolregio Amsterdam (MRA) wil in tien jaar tussen de 150 en 175 duizend woningen toevoegen, grotendeels binnenstedelijk.
De verkenners noteren zorgen om die verdichting. Maar ook zorgen van en over de woonkansen van jongeren: kunnen die nog wel een plek vinden in de eigen woonplaats als ze dat willen. Dat de eigen kinderen er niet meer tussen komen is een breed gedeelde frustratie. En wat doen de enorme prijsstijgingen met de samenstelling en sociale verhoudingen in buurten?
Stadssocioloog Ivan Nio, die ook een overzicht geeft van de wetenschappelijke literatuur over dit onderwerp, reist af naar Purmerend, meer specifiek naar de Wheermolenbuurt, een jarenzestigwijk die nu als 'vluchtheuvelbuurt' van de Amsterdamse regio functioneert. Nio constateert daar tot zijn verbazing en lichte ergernis dat de leefstijlenclustering van het bureau Motivaction best goed past op de Purmerendse bevolking: veel gemeenschapsgerichte leefstijlen. Maar wat voor effect gaan dan al die geplande appartementenbouw hebben, vraagt hij zich af. Deze hoogstedelijke woonmilieus matchen niet direct met de woonvoorkeuren van Purmerenders.
Lotje van der Dungen gaat naar Beverwijk, stad onder de rook van Tata Steel. Beverwijk is een buitenbeentje in de MRA: er is weinig overloop uit Amsterdam in deze arbeidersstad. Bij dat arbeiderskarakter past dat het gemiddeld inkomen en opleiding achterblijft bij het landelijk gemiddelde.
Hoewel ook Beverwijk zich opmaakt voor een stedenbouwkundige sprong, blijft Beverwijk nog wel even het lelijke eendje in de MRA, concludeert Van der Dungen. En dat is niet alleen maar een ongunstige positie.
Marissa Klaver verkent Hilversum, waar 'arm en rijk elkaar niet zelden recht in het gezicht kijkt'. Ze komt op veel plekken mensen tegen die verbindingen leggen. Het dorpse karakter is de metafoor die veel mensen gebruiken om het thuisgevoel te benadrukken. Én om zich af te zetten tegen Amsterdamse invloeden.
De hang naar het dorpse zit ook diep ingebakken in Uithoorn, constateert Tijs van den Boomen, hoewel daar ook Bijlmerachtige flats staan. Dorps gebleven ondanks de vervijfvoudiging van de bevolking vanaf 1950. Van den Boomen kwam veel tevreden bewoners tegen, veel 'import' uit Amsterdam waaronder de laatste jaren veel expats.
Verkenner Nordin Lasfar toog naar Almere Poort en vond daar weinig bewoners die zich er (al) thuisvoelen. Er wordt veel verhuisd in de grootste zelfbouwwijk van Nederland. Mensen zien in de oververhitte woningmarkt een kans om te cashen voor hun zelfgebouwde woning. Dat geldt ook voor goedkope IBBA instapwoningen. Particuliere beleggers slaan ook in deze wijk hun slag en verbouwen woningen tot kleinere units. Lashar treft maar weinig sociale cohesie aan.
Goed werk van Stad-Forum. De interessante essays en bewonersportretten zijn ook in delen te downloaden. Op de site van Stad-Forum staan ook gefilmde portretten van regisseur Roland Duong.
Thuis is… Groot Amsterdam verkend aan de hand van Almere Poort, Beverwijk, Hilversum, Purmerend en Uithoorn. Uitgever: Stad-Forum, Bijdragen van Ivan Nio, Tijs van den Boomen, Lotje van den Dungen, Marissa Klaver en Nordin Lasfar. Gratis te downloaden van: Stad-Forum.nl