Rekenen op Herbestemming

Hoe pak je herbestemming van oude panden aan ten tijde van crisis? Sommigen zoeken het in nieuwe verdienmodellen, slimme financiering of ontwikkelend beheer, anderen in het organisch ontwikkelen of een bottom-up benadering.
In dit boek worden 26 herbestemmingsprojecten onder de loep genomen. Dat zijn niet de minste. Om er enkele te noemen: Volkskrantgebouw Amsterdam, Strijp S Eindhoven, ©-mill Heerlen, Atoomclub Utrecht Acta Amsterdam - HEMbrug Zaandam, #ZW32 Lelystad, A lab Amsterdam, De Nieuwe Stad Amersfoort, Brandweerkazerne Maastricht, De Hallen Amsterdam. Maar er komen ook bescheidener projecten aan bod zoals de transformatie van de zuivelfabriek in Gees tot een kleinschalige woon/zorg-voorziening voor 15 bewoners met geheugenproblemen.
Elk project is volgens eenzelfde helder stramien opgezet, vergezeld van prachtige foto's. Altijd komen ook de initiatiefnemers zelf aan het woord. Die hebben zich allemaal moeten buigen over dezelfde prangende vragen: waar vind ik gebruikers? Wie wil de verbouwing financieren? Hoe verbouw ik kostenefficiënt en hoe zet ik een gezonde exploitatie op?
Bij elk project komen ook financiële details op tafel, zowel van de stichtingskosten als van de exploitatie. Dat is tamelijk bijzonder.
Na alle projectbeschrijvingen maken de auteurs in een aantal hoofdstukken de balans op: soorten initiatiefnemers en gebruikers, verwervings- en verbouwingskosten, exploitatie- en financieringsmodellen. Het slothoofdstuk heet Rendement. De auteurs stellen vast dat veel initiatiefnemers niet primair vanuit het vastgoed redeneren, maar het realiseren van een idee, een doel of een concept voorop stellen. Het vastgoed is voor hen slechts een hulpmiddel. De waardetoevoeging valt dan ook niet per definitie te verenigen met het traditionele rendementsdenken. Niettemin is de conclusie van deze studie dat herbestemming loont: het gemiddeld netto aanvangsrendement van de onderzochte permanent herbestemde projecten komt op 6,2 procent uit.
Alles wijst er op dat herbestemming en gebiedstransformatie een substantiële onderdeel van de projectontwikkeling in Nederland gaat worden. Dit boek biedt potentiële initiatiefnemers een waardevol kijkje in de keuken. De toewijding, kennis en de creativiteit waarmee al deze projecten zijn gerealiseerd, is bovendien aanstekelijk. Een boek om blij van te worden. Er kan vaak veel meer dan het lijkt.