Carbon-based design

Ons land heeft de bouw van 900.000 nieuwe woningen voor de boeg en de verduurzaming van miljoenen bestaande gebouwen. Probeer je even voor te stellen wat voor enorme hoeveelheden materiaal daarvoor geproduceerd gaan worden en hoeveel brandstof daarbij nodig is. De bouw is dan ook een sector die fors bijdraagt aan de opwarming van de aarde door het vrijkomen van broeikasgassen, met name  CO2. Of, zoals Cobouw onlangs kopte: ‘De hele bouw is een CO2-bom’.
Om dat terug te dringen is sinds 2013 bij de aanvraag voor een omgevingsvergunning een berekening van de milieubelasting van materialen verplicht, de Milieu Prestatie Gebouwen (MPG). De grenswaarde van de MPG gaat stapsgewijs omlaag, zoals voorheen de EnergiePrestatieCoëfficiënt. Goed geregeld, lijkt het, en bepaald geen overbodige luxe. 
Echter, LEVS architecten beredeneert in Carbon-based Design dat gebouwen die ruimschoots voldoen aan de MPG-norm, niet voldoen aan de CO2-reductie die nodig is om binnen 1,5 graden opwarming van de aarde te blijven. Wat als de doelstellingen voor 2030 niet gehaald worden, vragen de schrijvers zich af? Krijgen we dan een jarenlange bouwstop? 
Ze putten moed uit het feit dat het inmiddels vrijwel lukt om nieuwe gebouwen energieneutraal in het gebruik te maken. Het gaat er nu om het vrijkomen van CO2 vóór en tijdens de bouw terug te dringen. Aan de hand van eigen ontwerpen in Amsterdam en Utrecht licht LEVS architecten de methodiek toe waarmee CO2-reductie een meetbare plek krijgt tijdens ontwerpprocessen. Stap voor stap kun je met de methodiek sturen op de CO2-voetafdruk van bouwplannen. “Door zo het probleem veel technischer aan te vliegen hopen we ons idealisme te versterken met een flinke dosis realisme.” De schrijvers winden er geen doekjes om waar het naar toe moet. Naast een financieel budget willen ze een CO2-budget, en uiteindelijk netto geen uitstoot in de bouwsector. Dat kan alleen door CO2 in gebouwen op te slaan, dus met biobased bouwen.

Vijf lessen

Vijf lessen krijgt de lezer mee, over Impact, Biobased in PvE’s, Budget, BIM en Bakstenen. Als liefhebber van baksteenarchitectuur is het voor ondergetekende een geruststelling dat bakstenen maar een klein aandeel in de totale CO2-voetafdruk hebben en het niet nodig is om het als gevelmateriaal af te schrijven. LEVS architecten is zelf ook baksteenliefhebber, getuige bijvoorbeeld de projecten Cruquiuseiland/Amsterdam en Spoorzone/Bussum.

Carbon-based Design is een handzaam vormgegeven Nederlandstalig boekje. Het is zowel een technische gebruiksaanwijzing als een pamflet, met oproepen aan opdrachtgevers, bouwers, ontwerpers en overheid om de bouwsector te veranderen. Uitdaging aan de overheid: “Stel concrete eisen aan de materiaalgebonden CO2-uitstoot en wij beloven je: we maken het waar”. Dat is nog eens andere koek dan zoeken naar geitenpaadjes om nog iets langer door te kunnen gaan met milieuschadelijke praktijken.