Amsterdamse pakhuizen

Een boek dat er al lang had moeten zijn: Hans Bonkes uitgebreide studie van Amsterdamse pakhuizen. De hoofdstad staat er immers vol mee, waaronder zelfs driehonderd van voor 1800. Lang zijn ze beschouwd als oninteressant en lelijk, totdat de belangstelling voor industriële architectuur en de jongere geschiedenis, vanaf midden vorige eeuw, zorgde voor een herwaardering. Inmiddels staan de monumentenlijsten er vol mee. Vreemd genoeg heeft dit nooit geleid tot een serieus te nemen standaardwerk. Dat is er nu wel, met de aantekening dat historicus/industrieel archeoloog Bonke verder kijkt dan het uiterlijk van de gebouwen. De schrijver brengt ook economische, stedelijke, sociale en menselijke geschiedenissen van de panden in kaart. Zo zal menig nog levende havenarbeider met rugklachten zich de dag nog heugen dat de eerste heftrucks op het werk verschenen. Verder besteedt Bonke veel aandacht aan de recente geschiedenis van de pakhuizen. Welke bestemming hebben ze gekregen? Verdwenen voor dure appartementen? Culturele broedplaatsen? Casco voor sociale huurwoningen? Feit is dat al vanaf 1960 pakhuizen in woon- en werkpanden zijn getransformeerd. Soms door professionele ontwikkelaars, maar ook door kraakgroepen en individuele klussers met gevoel voor avontuur.

‘Amsterdamse pakhuizen’ biedt door zijn brede opzet een serieus te nemen geschiedschrijving. Van het traditionele pakhuis (tussen 1500 en 1876), via het moderne pakhuis (1876-1978) tot aan monumentale panden die hun oorspronkelijke functie hebben verloren. Het boek leest het als een trein. Nuchter en met veel kennis van zaken geschreven en begeleid door heldere foto’s culmineert dit, zoals hierboven al aangeduid, in de interessante hoofdstukken die in onze tijd spelen, waarin de strijd tussen gemeente, projectontwikkelaars en krakers wordt beschreven. Herinneringen aan hevige discussies en straatgevechten rond talloze pakhuiscomplexen komen moeiteloos naar boven.
Een catalogus met honderden pakhuizen completeert deze studie. Jammer dat dit mooie boek gedrukt is op zulk fel glimmend papier, dat het spiegelt als een iPad.