Ik woon in Banne Noord. In gemeentelijke documenten is dat een ontwikkelbuurt, een City Deal-buurt en nu ook – o gruwel – een warmtenetbuurt. Dat laatste staat in de Transitievisie Warmte (TVW), die woensdag 30 september ter vaststelling wordt voorgelegd aan de gemeenteraad. In de TVW is voor zo'n 480 buurten berekend wat de beste warmteoptie is.

Dat de gemeente een warmtenet voor Banne Noord het beste alternatief vond, wisten we. En ook dat ze hier als eerste aan de slag wilden. Gelukkig konden we via een schriftelijke reactie laten weten wat we van de Transitievisie vonden. Nou, dat hebben we gedaan. Als belangenvereniging, maar ook op persoonlijke titel. Wij waren niet de enigen: in totaal ontving de gemeente 250 reacties, hier integraal te lezen.

De Nota van beantwoording, waarin de gemeente reageert op die reacties, was een interessante lesje inspraak. Het gros van de bezwaren werd namelijk terzijde geschoven. Want: “Zorgen over de betaalbaarheid, vragen over de duurzaamheid en het proces waarin we met gebouweigenaren en bewoners besluiten worden niet behandeld in de TVW. Reacties hierover leiden dus ook niet tot aanpassing van de TVW.”

Volgens de Nota van beantwoording worden er in de Banne constructieve gesprekken gevoerd over verschillende collectieve warmteoplossingen, faseringen en planningen, die uiteindelijk moeten resulteren in een wijkuitvoeringsplan dat met alle partijen is afgestemd. We zijn inderdaad al twee jaar aan het praten maar de voorkeursoptie is en blijft stadswarmte. Dit terwijl mij bij al die constructieve gesprekken niet duidelijk is geworden waarom aquathermie, riothermie of all-electric in onze wijk geen goede alternatieven zouden kunnen zijn.

De nota stelt dat het doel van het wijkuitvoeringsplan is om samen een aantrekkelijk aanbod op te stellen. Wij zien dat gaarne tegemoet. Er is ons tot dusver nooit financiële ondersteuning bij de uitvoering van welk plan dan ook in het vooruitzicht gesteld. Ik vermoed dat een aantrekkelijk aanbod er, gezien de onrendabele top die er volgens Oudejans column bij particulieren nu eenmaal blijkt te zijn, niet gaat komen.

De Transitievisie kijkt niet naar de kosten per huishouden. Alles draait om de stelling dat door de laagste maatschappelijke kosten als uitgangspunt te nemen, de betaalbaarheid dichterbij komt. Maar waar is dat op gebaseerd? Dit is wat ik erover kan vinden: “Door ontwikkelbuurten de kans te geven om vroegtijdig de overstap naar aardgasvrij te maken, zijn zij niet afhankelijk van een stijgende energiebelasting op aardgas, een externe factor die het gebruik van aardgas voor bewoners duurder zal maken.” (pagina 43).

Afgelopen Prinsjesdag werd bekend dat de belasting op gas inderdaad omhoog gaat, zoals waarschijnlijk ook de komende jaren. Op de site van Milieucentraal kun je uitrekenen om hoeveel het gaat. Stel dat je in een tussenwoning met 4 personen 2000 m3 gas verbruikt (wat vrij veel is), dan betaal je zo'n 55 euro per jaar meer. Waar gaat het helemaal over?

Los daarvan wees transitiekundige en klimaatwetenschapper Jan Rotmans er onlangs in de expertmeeting aardgasvrij in de Amsterdamse raad op dat uitgaan van de maatschappelijke kosten te beperkt is. Maak een maatschappelijke kosten-batenanalyse, waarin zowel extra comfort als vermeden milieukosten en CO2-uitstoot worden meegerekend, adviseert hij.

Opt-outs vermijden

Het onderzoek specifiek voor onze wijk heeft aangetoond dat de rekenmethoden van de Transitievisie Warmte voor onze buurt helemaal niet opgaan. In de Van der Pekbuurt geldt hetzelfde. Deze rapporten, die de gemeente zelf heeft laten maken, hebben mijn inziens bewezen dat er veel meer smaken zijn dan stadswarmte of all-electric. Lokale bronnetten zijn niet alleen mogelijk in utiliteitsgebieden, zoals nu is vastgelegd in de Transitievisie Warmte, maar ook in de bestaande bouw. Waarom krijgen dit soort oplossingen zo weinig ruimte?

 

Ik heb wel een idee. De inspraakreacties van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties en Vattenfall (en tijdens de expertmeeting ook Liander) pleiten voor zo min mogelijk opt-out van de voorkeursoptie, ten faveure van de betaalbaarheid. Zij willen graag hele wijken aanpakken, one size fits all. Planbaarheid en investeringszekerheid zijn voor hen van belang, en dat is ook terecht. Maar alle experts wijzen erop dat bij een nieuw en toekomstbestendig energiesysteem flexibiliteit en ruimte voor innovatie en voortschrijdend inzicht ook van groot belang zijn. Als bovenstaande partijen de dienst blijven uitmaken bij het opstellen van de warmtevisie en in de City Deal, dan komt de nieuwe economie waar het college de mond vol van heeft ("Amsterdam als eerste donutstad") echt niet van de grond. 

 

Ik krijg de indruk dat de gemeente voorsorteert op toekomstig Rijksbeleid en verwacht meer doorzettingsmacht te krijgen. Maar de onnodige weerstand die ze nu al over zichzelf heeft afgeroepen zal dan alleen maar groter worden. 

Of zou het college wél naar GroenLinks-zwaargewicht Maarten van Poelgeest luisteren, nu uitvoerder van de Klimaattafel gebouwde omgeving? Hij vindt na één jaar voorzitterschap dat wijken van het aardgas halen geen doel op zich moet zijn; hij roept op tot een minder extreme aanpak en tot een grotere inzet op isolatie en hybride warmtepompen. Daar is ook veel CO2-besparing mee te boeken. Laat dat nou precies zijn wat veel insprekers ook betogen.