Wendy Koops is huiseigenaar in de Amsterdamse wijk Banne Noord. Dat is niet alleen een zogeheten ‘ontwikkelbuurt’, het is ook een van de eerste wijken die van ‘van gas los’ gaat. Maar hoe? En wat betekent dat voor de buurt en vooral voor haar als huiseigenaar? In deze maandelijkse blog volgen we haar zoektocht.

BLOG #04

Mijn hart maakte een sprongetje toen het wethouder Marieke van Doorninck het zei: als we echt iets aan klimaatverandering willen doen, hebben we systeemverandering nodig. Ik zat in de zaal bij We Make the City, een festival over urgente stedelijke vraagstukken en oplossingen. Eigenlijk was ik daar voor Kate Raworth, pleitbezorger van een nieuw economisch model met een simpele vorm: de donut. Ik heb haar boek 'De donuteconomie' uit 2017 verslonden. Lees het ook, het kantelt je wereldbeeld. 
De kern is dat de donuteconomie niet naar groei streeft, maar naar een goed leven voor iedereen. Dat klinkt onhaalbaar of zelfs naïef, maar het is in ieder geval een bevredigender doel. Bovendien: we weten dat veel problemen waarvoor we nu staan, zoals de klimaatcrisis, voortkomen uit het oude economische systeem.

Ook Van Doorninck gelooft in het donutmodel. Daarom wordt Amsterdam de eerste gemeente ter wereld die de donut gaat inzetten om de stad inclusief, groen en circulair te maken, hoor ik bij We Make the City.
Wat dit met aardgasvrij te maken heeft? Stel dat je de donut toepast op de gaswinning in Groningen. Nu is zoveel mogelijk gas opgepompt om zoveel mogelijk winst te maken en vervolgens de regio en burgers op te zadelen met de negatieve gevolgen. In Raworth's ogen mogen bedrijven niet alleen maar waarde onttrekken. Compenseren, CO-neutraal of circulair werken is niet voldoende. Bedrijven moeten juist waarde toevoegen, dus een positieve impact hebben op het milieu en de omgeving. Burgers en lokale overheden zouden bovendien vanaf het begin moeten meeprofiteren van de gaswinning.
Het idee is dat je bij alles wat je doet, als individu, gemeente of bedrijf, kunt kijken naar de positieve en negatieve effecten op de verschillende aspecten van de donut. Namelijk economie, klimaat, milieu, welvaart, welzijn, eerlijke verdeling en sociale kwesties. Van Doorninck ziet de donut als middel om mensen een handelingsperspectief te geven maar ook neveneffecten van beleid voor te zijn.

Ambtenaren gaan met de donut aan de slag, hoor ik. Hopelijk dan ook het team van Amsterdam Aardgasvrij. Bij gesprekken tussen de gemeente, de stakeholders en de bewoners hoor ik voortdurend woorden als rendement en business case voorbijkomen. De onrendabele top is ook zo'n mooie. Is dit wel het juiste discours om over de warmtetransitie te praten? In haar boek haalt Raworth onderzoeken aan waaruit blijkt dat managers minder invoelend zijn als ze raadsels moeten oplossen waar woorden als ‘winst’, ‘kosten’ en ‘groei’ in voorkomen. Of dat mensen zich egoïstischer gedragen als ze aangesproken wordt als ‘consument’ en niet als ‘burger’. Dit is niet alleen een financiële puzzel.
Van Doorninck had het over een holistische benadering. Ik kom weer terug op het aardgasvrij maken van de stad. In Banne Noord gaan de straten open omdat de openbare ruimte wordt aangepakt en er wordt verdicht. Een deel van die nieuwbouw wordt, zo weet ik sinds kort, aangesloten op het warmtenet. Daar is althans een concessie voor. Aanvankelijk leek de gemeente dan meteen de rest van de Banne Noord ook maar aan het warmtenet aan te sluiten. Maar waarom volgt de gemeente de wensen van de stakeholders (corporaties, warmtebedrijf en netbeheerder)? Wat is de toekomstvisie van de gemeente zelf? En op welk gedachtegoed is die visie gebaseerd?
Die visie krijgt onder Van Doorninck steeds meer vorm. Dat merk ik ook als bewoner. De gemeente steekt veel energie in het luisteren en overleggen met de bewoners. Op dit moment wordt er gewerkt aan een onderzoek naar de beste oplossing voor onze particuliere woningen. Waar we uitkomen? Geen idee. Het kost een hele groep bewoners een hoop tijd en energie. Toch ben ik nu even vooral heel erg trots op de daadkracht en visie van de wethouder. Afgezet tegen het labbekakkerige klimaatakkoord en de ideeënarmoede van de regering, zet Amsterdam echt grote stappen in de richting van een stad die klaar is voor de toekomst.

Wendy Koops

Eerder verschenen:
Blog #02: Ruis via de App-groep
Blog #01: Help, aardgasvrij begint bij mij
Blog #03: Regel die gebouwgebonden financiering